جوابها و سوالات درس مالکیت فکری با همکاری دوستان خوبمون آماده شد امیدوارم مورد استفاده شما دوستان قرار بگیره
دوستان عزیز که سوالات و جواب آنها را خواسته بودند می توانند در ادامه مطلب این سوالات را به همراه جواب را داشته باشند فقط طبق روال ترم گذشته جوابها حدودی هستند و قطعا خود دوستان اگر اشکالی در جوابها می بینند لطفا در کامل کردن آنه به ما کمک کنند
از نظر فنی باید بدانیم که یکی از اصلی ترین ملاک های احراز حرکت سیال در مخزن، افت فشار میدان است. مخزن نفت مشابه یک سنگ با خلل و فرج بسیار کوچک است که نفت و گاز در این منافذ حبس شده است لذا نفت و گاز مانند سفره آب زیر زمینی بصورت گسترده در یک نقطه انباشته نشده است. به عبارت دیگر افت فشار نامتعارف می تواند در تعیین اینکه آیا سیال درجا یا همان هیدروکروبوری در میدان حرکت کرده و به سوی کشور دیگر مهاجرت نموده است، نقش تعیین کننده ای از جنبه های حقوقی داشته باشد.
سوآپ ( قرارداد معاوضه اي)
اولين قرارداد سواپ در اوايل دهه 1980 منعقد شد .از ان زمان تا كنون بازار سواپ رشد چشمگيري داشته است .
در حال حاضر اكثر قرارداد هاي مشتقات خارج از بورس به صورت سوآپ انجام ميشود . سوآپ توافقي است بين دو شركت براي معاوضه جريانهاي نقدي در آينده ( با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهي يا دارايي ها) . قرارداد فوق تاريخ پرداخت و چگونگي محاسبه جريانات نقدي را كه بايد پرداخت شود، مشخص مي كند. معمولا محاسبه جريانات نقدي شامل ارزش هاي آتي يك يا چند متغير بازار مي باشد...
براي مثال
کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری، که معمولاً به نام کنوانسیون برن شناخته میشود، یک موافقتنامه بینالمللی در خصوص حق تکثیر است که اولین بار در شهر برن در سوئیس در سپتامبر سال ۱۸۸۶ (شهریور ۱۲۶۵ شمسی) تصویب شد.
از مهم ترين چالش هاي دولت ايران و ديگر كشورهاي نفت خيز در جلب سرمايه گذاري خارجي جهت توسعه منابع هيدروكربوري، انتخاب و طراحي ساختار حقوقي و قراردادي مناسب مي باشد. تدوين مقررات و قواعد حقوقي و قراردادي كه به طور شفاف حقوق و تعهدات كشور ميزبان و سرمايه گذار خارجي را معين سازد و دربردارنده منافع هر دو بوده، همزمان جوابگوي الزامات و نيازهاي روابط بلند مدت طرفين باشد، از اهميت بسزايي برخوردار است.
سلام
دوستانی که موفق به دانلود فایل نشده اند لطفا لینک مربوطه رابعد از selectکردن open in new tabکنند فایل براشون دانلود میشه.
موفق باشید
http://gigpars.com/upload/cnfw_نسخه_آخر.pdf
1- مزاياي تجارت الكترونيك براي مصرف كنندگان سازمانها و جوامع
2- مزاياي اقتصادي تجارت الكترونيك
3- تاريخچه و مراحل توسعه تجارت الكترونيك در ايران
4- موانع گسترش تجارت الكترونيك در ايران و جهان
مقدمه:
يكي از مهمترين پيامدهاي جهاني شدن، افزايش رقابت در سطح بينالمللي اقتصاد است زيرا در اين شرايط ، همواره با كاهش هزينههاي حمل و نقل رشد حيرتانگيز فناوري اطلاعات و گسترش روزافزون تجارت الكترونيك و به حداقل رسيدن محدوديتهاي جغرافيايي و رشد رقابت مواجه خواهيم بود كه در نتيجه كارايي اقتصاد بينالمللي افزايش خواهد يافت. كه مهمترين پيامد جهاني شدن بر اقتصاد كشورها رشد تجارت الكترونيك است.
اينترنت به طور اساسي محيطي كاملاً متفاوت را براي تجارت ارائه كرده است. اين پديده (اينترنت) بر ايجاد رابطه با مشتريان و حفظ آنها اثر متناقضي دارد. از يك سو شركتها را وارد عرصهاي جهاني ميكند و به آنها اين امكان را ميدهد تا مشتريان را به سرعت و با كمترين هزينه جذب كنند و از سوي ديگر صنعت را با رقابت روزافزون روبرو ميسازد. در نتيجه روند حفظ مشتري را براي مدتي طولاني دشوار ميسازد.
تجارت الكترونيك مفهوم و البته جريان قدرتمندي است كه زندگي بشر كنوني را دچار تغييرات اساسي نموده است (E- commerce)
تجارت الكتروينكي يكي از نمودهاي عيني انقلاب فناوي اطلاعات و ارتباطات عرصه اقتصاد و شايد به تعبيري مهمترين نمود آن است.
تجارت الكترونيكي به سبب مزاياي و منافع بسياري كه براي نوع بشر داشته است، به سرعت و قبل از تمامي ديگر نمودها گسترش يافته و عملاً با تحريك منفعت و سود انسان منفعت انديش، حتي موجب گسترش روزافزون خود اين فناوري و بوجود آمدن و تعيين ساير نمودهاي اين فناوري شده است.
ميتوان به قطعيت مدعي شد كه تجارت الكترونيكي بسياري از محدوديتهاي ذاتي تجارت سنتي را از بين برده است و عملاً نه تنها فرم و شكل ظاهري تجارت را، بلكه محتوا و ماهيت امر تجارت را دچار دگرگوني و تغيير ساختاري عظيمي نموده است. تغييري كه مبناي هرگونه اقدام و نظر در عرصه اقتصاد قرار گرفته است.
1
تشکیل سازمان جهانی تجارت
پس از جنگ جهانی اول برای پیشگیری از چنین حوادثی رهبران جهان در صدد تأسیس نهادهای مدیریت جهانی برآمدند. در این مسیر در عرصۀ سیاسی جامعۀ ملل تشکیل شد اما به دليل مشکلات اقتصادی و بهویژه بحران بزرگ اوایل دهۀ 1930 این تلاشها در عرصۀ اقتصادی و تجاری به جایی نرسید و به دوران پس از جنگ جهانی دوم موکول شد. در دوران پس از جنگ جهانی دوم به موازات تأسیس سازمان ملل متحد برای مدیریت مناسبات سیاسی و تأسیس صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای مدیریت مناسبات مالی و پولی جهان تلاشهایی برای تأسیس یک سازمان بین المللی برای مدیریت مناسبات تجاری جهان انجام شد که سرانجام پس از فراز و نشیب های فراوان در 1947 موافقتنامۀ عمومی تعرفه و تجارت (گات) تأسیس شد.
گات برای نیل به اهداف خود که همانا آزادسازی تجاری بود چندین دور مذاکرات برگزار کرد. گات برای از بین بردن موانع تجاری، گفتوگوهایی را تحت عنوان مذاکرات ژنو (1947)، مذاکرات آنسی (1949)، مذاکرات تورکی (51-1950)، مذاکرات ژنو(1956)، مذاکرات دیلن(ژنو 62-1961)، مذاکرات دور کندی (ژنو 67- 1964)، مذاکرات دور توکیو (79-1973) و مذاکرات (دور اروگوئه 94-1986)، برگزار کرد. در هشتمین مذاکرات دور اروگوئه در 1992 اعضای این نهاد با امضای موافقتنامهای در شهر مراکش کشور مغرب با تشکیل سازمان جهانی تجاری موافقت کردند و این سازمان از 1995 کار خود را آغاز کرد.
در واقع، دور اروگوئه بسط کامل مقررات گات بود که در آن کشورهای عضو ملزم به ایفای تعهدات خود شدند و سازمان جهانی تجارت برخلاف گات، قدرت اجرایی یافت. در این دور، مقررات آزادسازی از تجارت کالا فراتر رفت و سایر جنبههای تجارت بین الملل را نیز دربر گرفت. در این دور، موافقتنامۀ عمومی تجارت خدمات(3)(گاتس)، حقوق مالکیت معنوی(4) (تریپس) مرتبط با تجارت، تفاهمنامه نظام حل اختلاف(5)و تفاهمنامه مکانیسم بررسی خط مشی تجاری(6) نیز به سایر مقررات گات اضافه شد.
ایجاد سازمان جهانی تجارت در آخرین سالهای قرن بیستم توأم با پیشرفتهای چشمگیر صنعت اطلاعات و مخابرات تحول عظیمی در ارتباطات تجاری به وجود آورد. فناوری تجارت الکترونیکی، همراه با نگرش بینالمللی دایر بر از بين رفتن مرزهای اقصادی، بهخصوص پس از فروپاشی نظامهای بسته منطقهای و ایجاد جغرافیای باز، جهانگرایی اقتصاد را موجب و باعث پدید آمدن دهکدۀ جهانی گردید. این سازمان که به عنوان
یک سازمان بینالمللی متولی مدیریت نظام تجاری چند جانبه جهان عمل میکند در حال حاضر دارای 148 عضو رسمی است و 33 کشور نیز فرایند الحاق به آن را طی میکنند. از سوی دیگر، این 148 کشور تقریباً 90 درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به مقررات این سازمان، در برخی موارد کشورهای عضو میتوانند تا 600 درصد برکالاهای وارداتی از کشورهای غیر عضو، تعرفه ببندند (ادیب، 33:1379). به عبارت دیگر، عضو نبودن در این سازمان به معنای انزوای بینالمللی و ناتوانی از صادر کردن کالا به سایر کشورهاست و از آنجا که قوانین و مقررات سازمان جهانی تجارت از پشتیبانی کشورهای عضو برخوردار است و نتیجۀ حدود هفتاد سال مذاکرات سخت، مداوم و جدی میان کشور هاست، نمیتوان آن را نادیده گرفت. پایه و اساس این سازمان بر تفکر اقتصاددانان غرب پیریزی شده است، کشورهایی که در آنها ابزارهای نظام سرمایهداری در بخشهای مختلف تولیدی، خدمات، پولی و مالی، اجتماعی و فرهنگی به گونهای هماهنگ با سازمان جهانی تجارت، تدریجاً طی پنج قرن رشد و تکامل یافته است (سرفراز 201:1381). به هر حال این سازمان از ابتدای 1995 به عنوان جانشین موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت آغاز به کارکرد و مقر آن هم در شهر ژنو سوئیس است.
"دیالوگ عرفها وعدالت تک ساحتی"
"اندیشیدن به حقیقت زیباتر از خود حقیقت است"
چکیده
افراد یک جامعه به مثابه کنشگران فعال یک نظام کنش اجتماعی، در سیر روابط انسانی-جمعی خویش لاجرم ازرعایت یکسری قواعد هنجاری هستند که مقوم زندگی فردی و اجتماعی آنهاست.این نظام تمایلی یا انگیزشی درمسیرتعامل خود ازمنظرکنشگران انتظارات متقابل ایجاد می کند که منجر به روابط اجتماعی می شود و هردواینها تعهد اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.از ترکیب انتظاروتعهد اجتماعی عامل ضمانت اجرا سر بر می آورد که نتیجتا از تعامل سه عنصر انتظار،تعهد وضمانت اجرا، یک قاعده عرفی شکل می گیرد که نظام کنش اجتماعی در پی اصل انسجام و وحدت خود آن را لازم الاجرا تلقی می کند. این درحالی است که این قواعد عرفی درمقام قانون قرار گرفته(accepted a law )و وارد عرصه عمومی می شود.آیا عرف را به مثابه یک هنجار حقوقی لازم الاجرا، آنگونه که هست باید پذیرفت یا آنگونه که باید باشد؟
تعارض میان هنجارهای محلی و یا حتی ملی که خود تابع و معلولی از زمان و مکان هستندگریزناپذیراست که متعاقبا برمفهوم عدالت که هدف و غایت عرف اجتماعی است تاثیر گذار خواهد بود در این حالت ما با ساحت های چند پاره ای ازعدالت رو به رو خواهیم بود که دست تعرض افراد و مقامات حاکم را به حریم انسان ها باز می گذارد.در مقام حل تعارض ما به تعریف وافق دیدی وسیع تر از نظام کنش اجتماعی یعنی(community of communitis) متوسل می شویم. این عرف ریشه در وجدان و عقل جمع بشری دارد که متاثر از حقوق وآزادی های بنیادین بشری است که نهایتا از تکه پاره شدن عدالت جلوگیری و ساحت واحدی از عدالت را پدید می آورد.در عرف جهانی افراد می توانند به یکدیگر خوبی نمایند اما حق ندارند بدی کنند.
واژگان کلیدی:عرف،عدالت،کنش اجتماعی
ماليات بندي/ تحميل عوارض سفر وجوهيكه دولت از عوايد مدرم براي امور كشوري و پرداخت مخارج ضروري اخذ مي كند. دراينجا همان تحميل عوارض سفر همچون خروجي/ ويزا و غيره مي باشد |
Impositionalism |
مديريت تأثير گذاري- كنترل اعمال شخصي در روابط اجتماعي از جمله فعال وانفعالاتت سمبليك و نمادين مي باشد. نظارت و كنترل بر رفتارهاي خود |
Impression management |
انعطاف پذيري درآمد نسبت به تقاضا كه با توجه به نوع كالا و خدمات در نوسان مي باشد و در شرايط مختلف فرق ميكند |
Income elasticity of demand |
عدد شاخص كه درخصوص مسائل اقتصادي و ترجيحاً ميزان خريد و فروش(عمده فروشي/ خرده فروشي) و غيره اطلاق ميشود |
Inden number |
1- نصب و عزل 2- پيگيري معضلات اقتصادي و علت آن و تحليل مسائل جهت اخذ نتيجه |
Induction / deduction |
انقلاب صنعتي كه در قرن هجدهم در انگلستان بوقوع پيوست |
Industrial revelution |
صنعتي سازي كه در جريان آن اصلاحات زيربنايي و حصول يك اقتصاد مدرن براساس برنامه ريزيهاي مدون و نياز بازار صورت پذيرفت |
Industrialization |
استنتاج/ نتيجه گيري |
Inference |
سازمان بين الدول- سازماني كه بين دولتهاي مختلف و براساس پيمان همكاري منعقد شده باشد و وظايف قانوني را براساس قرارداد و توافق طرفين پيگيري مي كنند |
Intergovernmental organization(IGO) |
فناوري اطلاعات/ تكنولوژي مخابراتي و تبادل اطلاعات تكنولوژي پردازش اطلاعات(مثل كامپيوتر) و تبادل اطلاعات(همچون اينترنت و ايميل) |
Infornation technology (IT)/ Information communication technology(ICT) |
نمادهاي توهين و بي احترامي كه شامل: فحاشي در بين انسانها، تخلفات جنسي، و تهديدكردن مي شود |
Insult signals |
تعبير كننده/ تفسير كننده/ مترجم شفاهي در اينجا بمعناي علائم مخابراتي در حين ارتباط و مراوده مي شود |
Interpretant |
مركز مكالمه/مركز اطلاعاتي- جهت راهنمايي توريست و ارائه اطلاعات لازم |
Interpretation center |
انگليسي تجارتي/ بازرگاني كه بمنظور انجام مراوادات و مكاتبات تجاري بازرگاني خارجي و اصطلاحات بين المللي بازرگاني فراگرفته مي شود. از جلمه مشخصات اين فراگيري اختصارات/ اصطلاحات و قوانين بازرگاني مي باشد |
International English / Business English |
شبكه جهاني ارتباطات، توسط اين سيستم كه از طريق كامپيوتر برقرار شده ارتابط به شبكه هي مختلف جهاني (سايتهاي اينترنتي) تعيين شده وكاربران، اطلاعات مورد نياز را بصورت روزمره دريافت مي دارند |
Internet |
منظور محيط و مردم هستند كه در دريافت پيام نفوذ و تأثير دارند |
Intervening variables |
سبك نقاشي فرانسوي در قرن بيستم كه مناظر خصوصي و داخلي زندگاني روزمره خود را مجسم مي ساختند، در رمان نويسي تجسم احساسات و تمايلات باطني شخصي در نگارش |
Intimism |
سنن ديرينه و مرسوم ، ابتكارات ادبي و هنري و سننهاي وابسته به آن- حديث جعل شده |
Invented tradition |
سرمايه گذاري- دارائي يا ملكي كه سرمايه روي آن گذاشته شود- بكار انداختن سرمايه |
Investment |
صادرات و واردات نامرئي/منظور پروسه هاي مالي كه براساس خريد و فروش كالاهاي غير مشهود مثل سرقفلي مغازه و امثالهم مي باشد |
Invisible exports or invisible imports |
1- پيامدهاي اقتصادي 2- موضوع مطروحه3- نشريه4- انتشار دادن و رواج يافتن 5- نتيجه دادن |
Issues |
سنجش اقتصاد داخلي در قبال اقتصاد خارجي كه به منظور ميانگين تورم و قيمتهاي مربوطه و مهار آن مي باشد |
Internal economies of scalo /external economies of scle |
مقدمه
امروزه در جهان تجارت شاهد الگوهای پیچیده ای هستیم که بنا به ضرورت زندگی پیشرفته و مدرن بشری به وجود آمده اند و با کاوش در ظرافتهای آنها میتوان خلاقیت اندیشه ی حقوقدانان و دیگر دست اندرکاران تنظیم این قراردادها را به وضوح مشاهده کرد.با وجود اینکه قراردادهای نوین برکرفته از نمونه های سنتی اند اما مدنظر قرار دادن جنبه های اقتصادی امنیتی زیست محیطی و امثال آنها به پیدایش قراردادهای خاص تری می انجامد.
مسئله ی نفت در ایران بیشتر به تحولات یکصد سال اخیر مربوط است.از زمانی که نخستین چاه نفتی در سال 1908 میلادی در مسچد سلیمان کشف گردید تا حال حاظر قوانین و قراردادهای متفاوتی که منتج از این قوانین و البته موارد فوق بوده است شکل گرفته اند.
کشورهای نفت خیز و در کل هر کشوری برای منابع طبیعی خود قوانینی دارند که چهارچوب دخل و تصرف در منابع طبیعی آن کشور را معین میکنند.این قوانین معمولا حدود و ظوابط به حیطه ی اکتشاف و توسعه و واگذاری حق بهره برداری و خصوصا شروط لازم برای صدور مجوز سرمایه گذاری را مشخص میکنند. امروزه انواع گوناگونی از قراردادهای نفتی برای توسعه میادین نفت و گاز در سراسر دنیا بکار گرفته می شوند که در سه دسته کلی قراردادهای مالکیت انحصاری (Concession)، قراردادهای مشارکت در تولید (Production Sharing Agreement) و قراردادهای خرید خدمت (Service Contracts) تقسیم میشوند. این قراردادها بصورت عام هیچکدام بر دیگری ارجحیت ندارد و تنها مفاد موجود در متن قرارداد است که می تواند جذابیت آن را برای گروهی کم یا زیاد کند. هر سه مدل این قراردادها هم اکنون در سطح گسترده ای در حال اجرا هستند. از نظر آماری بیشتر قراردادهای فعلی در جهان از نوع اعطای مالکیت انحصاری است. البته روز به روز استقبال از این نوع قرارداد در حال کم شدن است و روند به نحوی است که بیشتر قراردادها به سمت استفاده از مشارکت در تولید و عمدتا نوع پیشرفته آن مشارکت در سرمایه گذاری (Joint Venture) تغییر مسیر می دهند. در این بین کشورهائی نیز وجود دارند که بخاطر پاره ای ملاحظات و حساسیت ها ترجیح می دهند که از قراردادهای نوع خرید خدمت استفاده کنند؛ کشورهائی مثل ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی، مکزیک و شیلی از این دست کشورها هستند. از بین کشورهای نامبرده شده هم اکنون دو کشور ایران، بعنوان پیشگام، و کشور عراق از نوع خاصی از قرارداد خرید خدمت تحت عنوان "بیع متقابل" استفاده می کنند که البته در نوع اجرا با هم تفاوت دارند و به نوعی قراردادهای مورد استفاده در عراق ار انواع ایرانی آن پیشرفته تر می باشند.
در کشور ما که عمده سرمایه ی مورد اتکاء نفت خام است و پایه و اساس اقتصاد فعلی بر صنعت استخراج و صدور این محصول استوار می باشد،بنا به ضرورتهایی آخرین شیوه ی بهره برداری از منابع این طلای سیاه قراردادهای بیع متقابل میباشد.
استفاده از قراردادهای بیع متقابل برای توسعه ی میادین نفت و گاز سازوکاری تثبیت شذه در ایران است.قوانین و مقررات جاری شرکت ملی نفت ایران را مجاز می دارد تا قراردادهای بیع متقابل را هم برای اکتشاف و هم برای توسعه ی میادین به کار برد.قرارداد بیع متقابل را به دلیل ساختار و ماهیت آن باید جزء قراردادهای خدماتی یا خرید خدمت تعریف کرد که در آن بازپرداخت هزینه های پیمانکار از طریق تخصیص بخشی از نفت و گازی که در نتیجه ی خدمات ارائه شده از طرف وی تولید شده صورت میگیرد.
قرارداد بیع متقابل بر قلمرو کاری مشخص،سقف هزینه های سرمایه ای،حق الزحمه ی ثابت و دوره ی معین برای بازیافت سرمایه استوار است.زمانی که قرارداد بیع متقابل هم برای اکتشاف و هم برای توسعه به کار میرود مشخصات میدان مورد نظر برای توسعه در هنگام انعقاد قرارداد نامشخص است.بنابراین توافق در مورد قلمرو کاری،مدت عملیات توسعه،سقف هزینه های سرمایه ای،حق الزحمه ی ثابت و دوره ی بازیافت سرمایه باید به زمانی موکول شود که یک میدان تجاری کشف شود.
نوشته فاطمه حسینی حدیثه صادقی
طرح دعوای آلمان و ایتالیا در دیوان بین المللی دادگستری
. اکونیوز: آلمان در دیوان بین المللی دادگستری مدعی شد دادگاههای ایتالیا حق ندارند این کشور را به خاطر جنایات نازیها در جنگ جهانی دوم به پرداخت غرامت محکوم کنند و افزود اگر دادگاههای ملی قدرت نادیده گرفتن حقوق بین الملل را داشته باشند صلح بین الملل به خطر می افتد.
دیوان بین المللی دادگستری طیق قراری دعوای متقابل ایتالیا را در قضیه «مصونیت های صلاحیتی دولت» (آلمان در برابر ایتالیا) رد نمود. دیوان با سیزده رأی در مقابل یک رأی «...چنین تصمیم می گیرد که دعوای متقابل ارائه شده از سوی ایتالیا...غیر قابل پذیرش بوده (inadmissible) و در رسیدگی حاضر جایی ندارد.» و به اتفاق آراء به آلمان در ارائه پاسخ و به ایتالیا در تقدیم دفاعیه طی تعیین مواعد زمانی، اجازه لازم را صادر نمود.
آلمان در زمان اقامه دعوی در تاریخ 23 دسامبر 2008 و به هنگام تقدیم لایحه خود در تاریخ 23 ژوئن 2009، ادعا نموده است که دادگاه های ایتالیا با ورود به موضوع پرداخت غرامت به افراد به دلیل نقض های حقوق بشر دوستانه در دوران حکومت رایش در آلمان (از سپتامبر 1943 تا می 1945) تعهدات بین المللی دولت ایتالیا در زمینه مصونیت قضایی دولتها را نقض کرده اند.
نوشته :سعید ارشادی ،حدیثه صادقی ،فاطمه پور حسینی
چكيده
مسئوليت حمايت مفهوم نو ظهوري است كه توانسته به سرعت بخشي از ادبيات روابط و حقوق بين الملل را به خود اختصاص دهد. اهميت اين مفهوم به دليل ارتباط آن با حاكميت كشور ها است. اين مفهوم، حاكميت كشورها را نقض مي نمايد و مداخله گرانه است، موضوعي كه بسياري از كشورها به خصوص كشورهاي جهان سوم نسبت به آن حساس و مخالف هستند. بنابراين اين مفهوم در ارتباط مستقيم با دنياي واقعي سياست كه نيازمند تصميم گيري و تصميم سازي است قرار دارد. با اين توضيحات مشخص مي گردد كه تا چه اندازه شناساندن اين مفهوم مهم است.در اين جهت سعي شده است كه علل تحول مفهوم مداخله بشردوستانه به مفهوم مسئوليت حمايت را مورد بررسي و تبيين قرار دهیم. اين گونه به نظر مي رسد كه تحول اين دو مفهوم معلول دسته ديگري از تحولات در جامعه بين الملل مي باشد كه در عصر پس از جنگ سرد سرعت گرفته است. اين تحولات مستلزم داشتن چشم انداز جديدي به مفاهيم بنيادي روابط بين الملل هستند. بر اين اساس مي توان گفت كه مسئوليت حمايت پاسخي به تحولات جاري در عرصه بين الملل يعني تحول مفاهيم حاكميت، امنيت، حقوق بشر و جنگ، اجراي ناقص مفهوم مداخله بشردوستانه و ايجاد مفهوم جديد دولت هاي ناتوان است. نويسنده بر اين باور است كه مداخله در طول زمان دچار تحول شده و اين تحول در سال 2001 با يك پوست اندازي اسمي همراه بوده است. اين پوست اندازي اسمي با توجه به چالش هاي اين مفهوم مفيد به نظر نمي رسد.
تشکیل سازمان جهانی تجارت
پس از جنگ جهانی اول برای پیشگیری از چنین حوادثی رهبران جهان در صدد تأسیس نهادهای مدیریت جهانی برآمدند. در این مسیر در عرصۀ سیاسی جامعۀ ملل تشکیل شد اما به دليل مشکلات اقتصادی و بهویژه بحران بزرگ اوایل دهۀ 1930 این تلاشها در عرصۀ اقتصادی و تجاری به جایی نرسید و به دوران پس از جنگ جهانی دوم موکول شد. در دوران پس از جنگ جهانی دوم به موازات تأسیس سازمان ملل متحد برای مدیریت مناسبات سیاسی و تأسیس صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای مدیریت مناسبات مالی و پولی جهان تلاشهایی برای تأسیس یک سازمان بین المللی برای مدیریت مناسبات تجاری جهان انجام شد که سرانجام پس از فراز و نشیب های فراوان در 1947 موافقتنامۀ عمومی تعرفه و تجارت (گات) تأسیس شد.
گات برای نیل به اهداف خود که همانا آزادسازی تجاری بود چندین دور مذاکرات برگزار کرد. گات برای از بین بردن موانع تجاری، گفتوگوهایی را تحت عنوان مذاکرات ژنو (1947)، مذاکرات آنسی (1949)، مذاکرات تورکی (51-1950)، مذاکرات ژنو(1956)، مذاکرات دیلن(ژنو 62-1961)، مذاکرات دور کندی (ژنو 67- 1964)، مذاکرات دور توکیو (79-1973) و مذاکرات (دور اروگوئه 94-1986)، برگزار کرد. در هشتمین مذاکرات دور اروگوئه در 1992 اعضای این نهاد با امضای موافقتنامهای در شهر مراکش کشور مغرب با تشکیل سازمان جهانی تجاری موافقت کردند و این سازمان از 1995 کار خود را آغاز کرد.
در واقع، دور اروگوئه بسط کامل مقررات گات بود که در آن کشورهای عضو ملزم به ایفای تعهدات خود شدند و سازمان جهانی تجارت برخلاف گات، قدرت اجرایی یافت. در این دور، مقررات آزادسازی از تجارت کالا فراتر رفت و سایر جنبههای تجارت بین الملل را نیز دربر گرفت. در این دور، موافقتنامۀ عمومی تجارت خدمات(3)(گاتس)، حقوق مالکیت معنوی(4) (تریپس) مرتبط با تجارت، تفاهمنامه نظام حل اختلاف(5)و تفاهمنامه مکانیسم بررسی خط مشی تجاری(6) نیز به سایر مقررات گات اضافه شد.
ایجاد سازمان جهانی تجارت در آخرین سالهای قرن بیستم توأم با پیشرفتهای چشمگیر صنعت اطلاعات و مخابرات تحول عظیمی در ارتباطات تجاری به وجود آورد. فناوری تجارت الکترونیکی، همراه با نگرش بینالمللی دایر بر از بين رفتن مرزهای اقصادی، بهخصوص پس از فروپاشی نظامهای بسته منطقهای و ایجاد جغرافیای باز، جهانگرایی اقتصاد را موجب و باعث پدید آمدن دهکدۀ جهانی گردید. این سازمان که به عنوان
یک سازمان بینالمللی متولی مدیریت نظام تجاری چند جانبه جهان عمل میکند در حال حاضر دارای 148 عضو رسمی است و 33 کشور نیز فرایند الحاق به آن را طی میکنند. از سوی دیگر، این 148 کشور تقریباً 90 درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به مقررات این سازمان، در برخی موارد کشورهای عضو میتوانند تا 600 درصد برکالاهای وارداتی از کشورهای غیر عضو، تعرفه ببندند (ادیب، 33:1379). به عبارت دیگر، عضو نبودن در این سازمان به معنای انزوای بینالمللی و ناتوانی از صادر کردن کالا به سایر کشورهاست و از آنجا که قوانین و مقررات سازمان جهانی تجارت از پشتیبانی کشورهای عضو برخوردار است و نتیجۀ حدود هفتاد سال مذاکرات سخت، مداوم و جدی میان کشور هاست، نمیتوان آن را نادیده گرفت. پایه و اساس این سازمان بر تفکر اقتصاددانان غرب پیریزی شده است، کشورهایی که در آنها ابزارهای نظام سرمایهداری در بخشهای مختلف تولیدی، خدمات، پولی و مالی، اجتماعی و فرهنگی به گونهای هماهنگ با سازمان جهانی تجارت، تدریجاً طی پنج قرن رشد و تکامل یافته است (سرفراز 201:1381). به هر حال این سازمان از ابتدای 1995 به عنوان جانشین موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت آغاز به کارکرد و مقر آن هم در شهر ژنو سوئیس است.
بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه:
شکل گیری سازمانهای مهم بین المللی و هم گرایی جهانی از نتایج خوشگوار دو جنگ جهانی و رکود اقتصادی ناشی از آن می باشد. از آن جمله تشکیل سازمان ملل متحد ، سازمانهای بین المللی در حوزه های تخصصی و ایجاد سازمانهای بین المللی غیر دولتی (ngo) نیز در همین راستا ارزیابی می شوند در حوزه های مباحث مالی ، اقتصادی و تجاری نیز« صندوق بین المللی پول» «بانک بین المللی ترمیم و توسعه» ( بانک جهانی) ایجاد شده است.
در زمینه تجاری به دلیل اختلاف نظر کشورها، ایجاد سازمانی بین المللی عملی نشده بود و تنها موافقت نامه ای تحت عنون « موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت» (گات) در سال 1947 از سوی 23 کشور عضو امضا شد.( مرادی 1376،ص46 و ر.ک : کمیجانی،1376.ص34)
که هدف آن: برقراری یک نظام حقوقی برای آزادی سازی تجاری، کاهش « تعرفه های گمرکی» و تنظیم روابط تجاری بود.
«گات» طی دوران فعالیت خود عملا کار یک سازمان تجاری بین المللی را برعهده داشت و کشورهای عضو برای دست یابی به یک نظام جامع حقوقی از طریق ایجاد سازمانی فراگیر چهانی با تداوم مذاکرات خود در این خصوص ( 1986-1994) در آخرین مرحله از مذاکرات ( دوراروگوئه) با تشکیل « سازمان تجارت جهانی» موافقت نمودند که در اجلاس سال 1995 ژنو رسما آغاز به کار کرد.
تفاوت گات با WTO
الف: گات موافقت نامه بود ولی wto یک سازمان بین المللی
ب: گات ناظر به تجارت کالا بود ولی WTOعلاوه بر تجارت کالا ، تجارت در خدمات و جنبه های تجاری مالکیت معنوی و سرمایه گذاری خارجی را شامل می شود ( شیرودی 1379 ص 8)
سازمان تجارت جهانی: مهم ترین نهاد بین المللی است که با وضع قواعد و مقررات مشغول قانونمند کردن تجارت بین المللی است.
مهم ترین اهداف:
الف: ایجاد ثبات در مقررات مربوط به تجارت تا تجارت بین کشورها روان تر و کم هزینه تر انجام شود.
ب: تعهد به اعمال سیاست های بازرگانی در چارچوب های مشخص ؛به عبارت دیگر خودداری از تغییرات غیر قابل پیش بینی در سیاست های بازرگانی
ج – آزاد سازی تجاری از طریق حذف یا کاهش موانع تجارت و نیز شفاف کردن مقررات حاکم برآن
الزامات عضویت در WTO
متقاضی عضویت در سازمان تجارت جهانی باید دو امر مهم را توجه داشته باشد:
1- عضویت در سازمان به معنای قبول کلیدی « موافقت نامه های چند جانبه ی سازمان تجارت جهانی» است که تعهدات و شروط فراوانی را بر کشور متقاضی تحمیل می کند.
2- متقاضی عضویت باید وارد مذاکرات چند جانبه با کشورهای عضو به خصوص طرف های عمده تجاری شده مجوز ورود به سازمان را اخذ کند و برای اخذ عین مجوز ،کشور متقاضی باید موافقت کند که تعرفه های گمرکی خود را کاهش دهد و « جدول های امتیازات سه گانه» را در مورد کالاهای صنعتی، کالاهای کشاورزی و تجارت خدمات فراهم سازد.
( شیرودی ...) مقاله ی الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و پیامدهای ان بر مقررات صادرات و واردات « حجته الاسلام مهدی فیروزی» مجله حوزه و دانشگاه / سال یازدهم شماره 44 پایه 1384
تلاش ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی
ایران هیچگاه عضو گات نبوده است و عضویت ایران در گات اولین بار در سال 1370 در قالب لزوم گسترش روابط بین المللی و تقویت روابط خارجی مطرح شد. در 14 مرداد 1370 شورای اقتصاد از وزارت بازرگانی خواست تا با همکاری سازمان برنامه و بودجه ، وزارت اقتصاد و دارایی و نیز بانک مرکزی عضویت ایران در گات را مورد بررسی قراردهد.
گزارشی در 28 دی 1370 تهیه و در آن گفته شد : عضویت درگات در کوتاه مدت برای کشور نفعی ندارد و به کاهش درآمدهای دولتی منجر خواهد شد ولی در دراز مدت می تواند متضمن منافعی برای کشور باشد. در این گزارش آمده است که « موادی از قانون اساسی و دیگر قوانین کشور با مفاد گات مغایرت دارد که در صورت الحاق باید مورد تجدید نظر قرار گیرد و پیشنهاد عضویت به عنوان ناظر مطرح گردید ولی در نهایت با مخالفت برخی تقاضای عضویت ارائه نشد.
دومین بار که موضوع الحاق ایران به گات مطرح شد:
❅ در جلسه شورای عالی اقتصاد تیر ماه 1372 بود و متعاقب آن تصمیم بر آن شد تا پس از مذاکرات دور اروگوئه در این خصوص تصمیم گرفته شود.
❅ بعد از اروگوئه کمیته ای متشکل از نمایندگان 21 وزارت خانه و سازمان دولتی مامور بررسی منافع و مفاد عضویت ایران به WTO شد. این کمیته مامور بررسی سیاست های کاهش تبعات منفی احتمالی و موانع سیاسی و حقوقی الحاق و همچنین تهیه گزارش جامع تجاری شد که در خرداد 1374 گزارش را تقدیم دولت کرد که در آن به مفید بودن الحاق ایران بهWTO توصیه شده و احتراز از عضویت را به صلاح کشور ندانسته است زیرا 128 کشور حدود 80% از تجارت جهانی را در اختیار دارند و تجارت ایران تحت تاثیر تصمیمات این سازمان خواهد بود.
بر این اساس در تاریخ 4 مهر ماه 1375 تقاضای عضویت ایران رسما به دبیر خانهWTO تسلیم شد ( جلالی ، 1384 ص 11)
❖ گزارش جامع تجاری:
سندی است که در آن کشور متقاضی عضویت در WTO سیاست های تجاری خود را به طور کامل همراه با جزئیات مانند تعرفه های گمرکی ، موانع غیر تعرفه ای ، مقررات صادرات و واردات ، محدودیت ها وسیاست های ارزی، تدابیر و مقررات راجع به سرمایه گذاری خارجی، مقررات مربوط به تجارت خدمات شیوه حمایت از مالکیت معنوی و تدابیر اتخاذ شده برای آزاد سازی تجاری را بیان کرده باشد ، این سند پایه و اساس مذاکرات است.
❖ ضرورت پیوستن به سازمان تجارت جهانی WTO:
- امروزه فرآیند جهانی شدن در سطح بین الملل به طور جدی از سوی سازمان ملل و سازمانهای تخصصی وابسته به آن مورد حمایت قرا گرفته و به پیش می رود. در بعد جهانی سازی اقتصاد و سه سازمان بین المللی :
الف: صندوق بین المللی پول ب: بانک جهانی ج: سازمان تجارت جهانی
به عنوان سازمانهای تخصصی در حیطه اقتصاد سیاست هایی را در راستای جهانی کردن اقتصاد در پیش گرفته اند که به نوعی نقش هماهنگ کننده اقتصاد جهانی را بر عهده دارند که با استفاده از ابزارهایی به نوعی اجبار را برای حضور اقتصادهای ملی در فرآیند جهانی باعث می شود به گونه ای که اگر کشوری به این فرآیند نپیوندند در مسیر انزوا قرار می گیرد و عملا قادر به رقابت صادراتی و حضور موفق در بازارهای جهانی نخواهد بود.
- از سویی دیگر عضویت در سازمان ممکن است منجر به از دست دادن بسیاری از صنایع نوپا در کشور گردد و این تناقص به شدت کشور راتحت فشار قرار می دهد.
- بانک جهانی اعطای وام به کشور های نیازمند را عمدتا مشروط به اجرای سیاست های آزاد سازی و خصوصی سازی نموده و همچنین صندوق بین المللی پول هم به واسطه مشاوره و راهکارهایی که به کشورها ارائه می دهد حرکت درراه جهانی شدن را تسهیل و تشویق می نماید.
❖ روند پیوستن ( عضویت) ایران در WTO:
پذیرش اولیه درخواست از طرف WTO روند معمولی و طبیعی کار است آنچه مهم است پیگیری روند عضویت در سازمان تجارت جهانی و حضور پر قدرت مسئولان ذیربط دولتی در جلسات و مذاکره و چانه زنی تیم کارشناسی با کارشناسان ارشد سازمان تجارت جهانی و مقامات کشورهای عضو WTO می باشد به عبارتی دیگر هر چه تیم مذاکره کننده قوی تر بوده مدت زمان پیوستن را کاهش داده و از تمامی کشورهای عضو امتیازات بیشتری را کسب می نماید
- همچنین هر کشوری که از اقتصادی قوی و صادرات بیشتری برخوردار باشد مدت زمان فرآیند عضویت و مذاکره آن با سایر کشورها بر سر منافع بیشتر طولانی تر خواهد بود.
❖ مشکلات ایران برای پیوستن به WTO
به دو بخش تقسیم می شود: 1- داخلی 2- خارجی
1-1 برخی از معضلات فعلی حاکم بر اقتصاد
1-2 برخی مغایرت ها در قوانین داخلی با مقررات WTO( اصل 44 قانون اساسی و مالکیت و انحصار دولت بر صنایع و معادن بزرگ)
1-3 بانکداری ، کشتیرانی ، هواپیمایی و ...
1-4 قوانین مربوط به بیمه خارجی
1-5 سرمایه گذاری خارجیان در ایران
{ سبزعلیپور، رئیس مرکز تجارت جهانی در همایش «عضویت ایران در WTO» به مناسبت هفتمین سالگرد عضویت ناظر ایران}
2-1 مهم ترین مشکلات مربوط به موانع خارجی است از آن جمله مشکلات سیاسی با بازیگران اصلی و قدرتمند در عرصه سازمان عضویت در WTO منوط به موافقت همه اعضای سازمان است یعنی حتی مخالف یکی از اعضا هم مانع عضویت محسوب می شود.
❖ تلاش ایران برای عضویت در WTO
سال 1947 میلادی از امضا کنندگان منشور هاوانا در مورد تاسیس سازمان تجارت بین المللی
سال 1948 میلادی عضو ناظر موافقت نامه گات
سال 1995 میلادی شروع درخواست عضویت و تسلیم به دبیر خانه سازمان
سال 1996 میلادی درخواست عضویت کامل را به مدیر کل سازمان تجارت جهانی ارائه داد( تا 5 سال درخواست ایران در دستور کار جلسات شورای عمومی قرار نمی گرفت)
سال 2001 میلادی درخواست عضویت ایران برای اولین بار در شورای عمومیWTO مطرح شد
سال 2005 میلادی (خرداد)ایران به عضویت ناظر سازمان درآمد( مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی)
❖ معایب پیوستن ایران به تجارت جهانی
- گسترش بیکاری
- افزایش نرخ تورم
- عدم بهبود وضعیت فقر و توزیع درآمد
- امکان کسری زیاد در تراز بازرگانی به دلیل افزایش واردات
- زوال بسیاری از شرکت های داخلی به دلیل عدم توانایی در رقابت
- تهدید امنیت ملی کشور
- کاهش درآمدهای ارزی
- افزایش فرار از پرداخت مالیات
- افزایش میزان سرایت بحران از یک کشور به دیگر نقاط جهان
- تقاضا برای افزایش عدالت اجتماعی و اعتراض و مخالفت با سیاست های ناکارآمد
- بحران هویت
- وابستگی
- تغییر عادات و سبک رویه های زندگی
- عقب ماندگی
- سلب آزادی افراد
- کاهش تسلط دولت های ملی به تبع کاهش اهمیت مرزهای سیاسی جغرافیایی و فرهنگی
- فقر و توزیع نابرابر درآمدها
❖ معایب جهانی شدن
- بحران دولت ملی
- تسلط فرهنگ غربی
- تضعیف دموکراسی
- رشد فرقه گرایی و قومیت طلبی
- تضعیف موقعیت نهادهای دولتی و تقویت سازمان ها و نهادهای بین المللی
- آثار مصرفی و اجتماعی
- آثار فرهنگی
- آثار رقابتی
- افزودن بر فقارت فقیر و غنای غنی
- تضرر بیشتر ملت های جنوب در اثر بحرانهای مالی جهانی
- فراهم نمودن شفافیت فضای تجاری اقتصاد ملی و تولید داخلی را به مخاطره می اندازد
- پذیرش حقوق کمتر و تعهدات فراتر
- نظام تعرفه ای برخی کشورهای عضو WTO یک ستونه و برخی چند ستونه است.
❖ راهکارها
به منظور فائق آمدن بر معایب و اثرات منفی احتمالی می توان رفتار بازیگران جهانی و به ویژه کنشگران عرصه تجارت جهانی را در چارچوب های قانونی مورد عمل جامعه بین الملل هدایت و حمایت کرد.
1- تاسیس منابع ویژه حقوق بین الملل
2- اهمیت دادن به شورای امنیت
3- تقویت ضوابط بین المللی
4- ایجاد و تقویت نهادهای قضایی بین المللی
CIQ: بازرسی قبل از بارگیری اما ریسیور چک می کند
CY/CFS هزینه آن بستگی به ترم آن دارد که فروشنده باید پرداخت کند
CY/CY یا خریدار
اگر CFR باشد به خریدار ربطی ندارد.FOB به فروشنده ربطی ندارد
تحویل در اسکله DEQ = Deliverd Exquary
DES = Deliverd Exship
Non-operative LC چیست؟
در صورت توافق خریدار با فروشنده مبنی بر تهیه و صدور PBG توسط فروشنده، در این حالت اگر خریدار کلیه مجوزها را اخذ نموده باشد و آماده گشایش اعتبار باشد می تواند با اعلام به فروشنده اعتبار اسنادی را به صورت non-operative (غیرفعال، غیرمعتبر) افتتاح نماید تا پس از محقق شدن شرط مربوطه صدور PBG و رسیدن آن بدست خریدار و سپس خریدار اقدام به operative نمودن (معتبر نمودن) LC از طریق بانک گشایش کننده می نماید.
اگر فروشنده در زمانی که LC بصورت non-operative (غیرفعال، غیرمعتبر) می باشد اقدام به ارسال کالا بنماید، آن بارنامه مورد قبول بانک معامله کننده (فروشنده) قرار نمی گیرد.
* در red clause ضمانت نامه پیش پرداخت (APG) صادر می شود.
Cumulative revolving LC و non-cumulative revolving LC چیست؟
در اعتبار اسنادی تجمعی گردان، چنانچه فروشنده یک یا چند پارت را نتواند به موقع حمل نماید می تواند در کنار پارت بعدی حمل نماید، نه با هم.
C+F از اول اکتبر 2000 تبدیل شده به CPT و CFR
مقررات ارزی را بانک مرکزی تعیین می کند به جز مرز آزاد.
در سرزمین اصلی بیش از 40% اجازه Red Clause وجود ندارد ولی در مرز آزاد تا 100% می توان از Red Clause استفاده کرد.
PBG: ضمانتنامه حسن انجام کار بانکی
فروشنده به دپارتمان گارانتی بانک می رود و به واحد ضمانتنامه ارزی معرفی می شود و آنجا متن PBG را پر می کند، نام خریدار، فروشنده، مبلغ ضمانتنامه، موضوع PI، تاریخ Expire، مبلغی از ضمانتنامه را پول و مابقی را سند ارائه می دهد به بانک معامله کننده، بعد آن را به دپارتمان گارانتی ارسال و ضمانتنامه صادر می شود و آن را ترجمه می کنیم ( این دو بخش بانکی باید مربوط به یک بانک مثلاً پارسیان باشد)
عرف PBG در دنیا 10% است.
APG: ضمانتنامه پیش پرداخت
فروشنده قبل از تأمین مواد اولیه و تولید وجهی را از خریدار درخواست می نماید.بنا بر روابط ممکن است فروشنده اول پول را بگیرد بعد ضمانتنامه را صادر کند
خریدار می تواند از بانک بخواهد ضمانتنامه را ضبط و وجه را به حساب او واریز نماید.
اگر اعتبار اسنادی گردان به صورت تجمعی باشد،چنانچه فروشنده یکی و یاچند پارت را نتواند به موقع حمل نماید می تواند در کنار پارت بعدی پارت قبلی را نیز حمل نماید ولی نه با هم.مثلاً 2 تا 100 تا مجزا می فرستد نه 200 تا
پس از افتتاح LC بانک گشایش کننده 100% ملزم به بدهکار شدن نزد بانک معامله کننده می باشد.
زمانی که حداقل دو طرف یا بیشتر به مشترکات و توافقات برسند قرارداد منعقد می شود
قرارداد خرید خارجی (فصل پنجم جزوه)
وظایف طرفین قرارداد
الف)وظایف اصلی
وظیفه اصلی در قراردادهای خرید خارجی مشخص نمودن حدود،مسئولیت ها و تعهدات در برابر هزینه ها و چگونگی پرداخت هزینه ها می باشد
ب) وظایف فرعی
1-وظایف دریافت مجوزهای صادراتی و وارداتی
2-مشخص نمودن اسناد حمل و نحوه اخذ آن ها
3-مشخص نمودن بیمه کالا و نوع آن
4-وظیفه مطلع نمودن طرفین قرارداد از اقدامات یکدیگر
5-روشن نمودن نحوه و چگونگی بسته بندی کالا
6-وظیفه پرداخت و یا انجام دادن بازرسی های مورد نیاز
مفاد مندرج در قرارداد:
صفحه 64 جزوه
وقتی شخصی در تایوان است و می خواهد PI بفرستد و کالا مثلاً هارد دیسک Acerاز کشورهای مختلف مثلاً آمریکا، تایوان، ژاپن، سنگاپور، مالزی است در قسمت Country Origin، PI چه چیزی باید نوشته شود؟ (پارامتری که در PI حتماً باید قید شود برای خریدار مهم نیست ولی در PI مهم است که فروشنده به مشکل برنخورد)
در PI به صورت and or می نویسیم.یا تایوان یا سنگاپور یا ...
HC: سیستم هماهنگ توصیف یا کد گذاری کالاها از منظر WOC
حقوق ورودی: 2% به عنوان عوارض(سازمان های مختلف از محل واردات دریافت می کنند) مابقی سود بازرگانی است.
Free Payment Draft: برات بدون تعهد پرداخت
تحویل کالا در FCA:
1-بر اساس توافق خریدار و فروشنده،خریدار وسیله نقلیه را به انبار فروشنده اعزام می نماید و فروشنده وظیفه بارگیری کالا را روی کامیون دارد. ریسک در این حالت پس از قرار گرفتن کالا روی وسیله نقلیه در انبار فروشنده، از فروشنده به خریدار منتقل می گردد (انجام هزینه به عهده فروشنده و ریسک با خریدار است.این نوع FCA نوع خطرناک FCA است. تشریفات گمرکی و هزینه های احتمالی به عهده فروشنده است و ریسک با خریدار است)
2-فروشنده موظف می باشد کالا را پس از انجام تشریفات گمرکی در مکان مقرر(یکی از گمرکات زمینی،ریلی،هوایی) کالا را به خریدار یا نماینده ایشان (شرکت حمل، کامیون، هواپیما و قطار که خریدار آن را معین نموده است) تحویل نماید.
در FCA نوع اول صدور بارنامه در انبار فروشنده است یا در گمرک؟
پس از انجام تشریفات گمرکی در کشور مبدأ و حمل کالا به وسیله نقلیه و حرکت آن به سمت مقصد BL صادر می شود، در انبار به هیچ وجه.
در تمام ترم ها مبدأ، مقصد، مکان بیمه را باید مشخص کنیم.
در FCA خریدار موظف به انتخاب، انعقاد و پرداخت کرایه حمل با شرکت حمل و نقل می باشد (اگر وسیله حمل خارجی باشد 10% کرایه حمل را باید به عنوان عوارض راه پرداخت کند. ملیت وسیله حمل مهم نیست)
اگر هزینه خرید کالا 000/100 باشد و هزینه حمل آن 000/5 باشد (حاصل جمع 000/105می باشد) و قیمتی که فروشنده داده است 000/103 باشد آیا مغایرت دارد؟
مغایرت نیست. هنگام حمل کالا خریدار محق می باشد نسبت به حمل کالا تغییرات ایجاد کند. هزینه خرید کالا نباید تغییر کند ولی هزینه کرایه حمل می تواند تغییر کند، وقتی هزینه کرایه حمل تغییر کند ممکن است این هزینه تغییر کند. اگر مبلغی بیشتر از این نیز بدهد مغایرت دارد.
uncountable: غیر قابل شمارش
100 تن چای می خریم ،فروشنده 103 تن می فرستد، مغایرت نیست اگر پول 3 تن را فروشنده نخواهد.
اگر فروشنده ای در کالاهای غیر قابل شمارش تا میزان 5% کالا را اضافی برای خریدار بفرستد و بابت اضافی آن هیچ مبلغی طلب ننماید مغایرت نمی باشد ولی اگر طلب کند مغایرت است.
ضریب رطوبت برنج را در PI مشخص می کنیم، چون از مبدأ تا مقصد وزن آن تغییر می کند. معمولاً کاهش دارد ( وقتی خریدار از ارز مبادله ای یا بانکی استفاده نماید متعهد می باشد)
1000 واحد کالا خریدیم 10 واحد آن را فروشنده مجانی ارسال کرده است، فروشنده چطور باید این را بنویسد که دچار مشکل نشویم؟
FOC Goods: Free of Charge Goods
Gift اشانتیون، هدیه است، کالایی که قابلیت فروش ندارد، مثلاً وقتی آرم یک شرکت روی آن هدیه ( مثل لیوان) باشد نمی توان آن رافروخت، قابیلت فروش ندارد چون فروخته نمی شود حقوق گمرکی به آن تعلق نمی گیرد
FOC Goods کالایی است که قابلیت فروش دارد ( کالای مجانی)
برای گمرک هر دو را باید اظهار کرد هم Gift و FOC Goods ولی برای Gift مبلغ آن را اعلام نمی کنیم
Gift باشد اظهار و حقوق گمرکی نمی گیرد
FOC Goods باشد اظهار و حقوق گمرکی می گیرد
Total Price Unit Price QTY
10/000/000 10/000 1000
FOC Goods FOC Goods 50
Total را برای تعداد همان 1050 می زنیم.
اینکوترمز 2010:
CIP
مکان تحویل: فروشنده کالا را تا مکان مشخص شده در مقصد(یکی از گمرکات زمینی،ریلی،هوایی) حمل می نماید
هزینه تخلیه کالا در مقصد بر عهده خریدار است
انتقال ریسک: ریسک هنگامی که کالا به شرکت حمل در مبدأ تحویل داده می شود از فروشنده به خریدار منتقل می شود
هزینه CPT Cost + Insurance fee (هزینه بیمه)
بیمه به این ترم اضافه می شود و فرقش با CPT همین است
فروشنده شرکت حمل را انتخاب و کرایه حمل را پرداخت می کند
اگر خریدار به فروشنده نسبت به نوع بیمه باربری و ارزش اضافی اطلاعاتی نداده باشد فروشنده نوع بیمه نامه را C و ارزش اضافی را در صورتی که CIP باشد 10% انتخاب خواهد کرد(مکان ندارد در دنیا ارزش اضافی محاسبه نشود)
ریسک در رویه های FCA,EXW,CPT,CIP,FAC,FOB,CFR,CIF در کشور فروشنده از فروشنده به خریدار منتقل می گردد.
اگر چند زنجیره حمل داشته باشیم هنگام تحویل کالا به اولین زنجیره حمل ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می شود.
DDU: Delivered Duty Unpaid
تحویل کالا در محل مقرر در مقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی توسط فروشنده PI چه زمانی صادر می شود؟
After Final Negotiation
DAP
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را تا مکان مشخص شده در مقصد(گمرک) حمل و روی وسیله نقلیه آورنده کالا در گمرک مقصد(مکان مشخص شده) به خریدار و یا نماینده ایشان تحویل نماید(تخلیه به عهده خریدار است)
انتقال ریسک: ریسک روی وسیله نقلیه آورنده کالا در مقصد( قبل از تخلیه) از فروشنده به خریدار منتقل می گردد
هزینه: هزینه بیمه تا مکان مشخص شده CFR/CPT +
ریسک در رویه های DAP,DAT,DDP در کشور خریدار یا مقصد از فروشنده به خریدار منتقل می شود
DAT
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را در ترمینال مشخص شده در مقصد(گمرک) پس از تخلیه از وسیله نقلیه،تحویل خریدار یا نماینده ایشان بدهد
انتقال ریسک: ریسک پس از تخلیه کالا از وسیله نقلیه در ترمینال مشخص شده در مقصد،از فروشنده به خریدار منتقل می گردد
هزینه: هزینه تخلیه در ترمینال و هزینه بیمه + DAT Cost
بیمه با فروشنده است تا مقصد و پس از تخلیه.
این ترم از CPT گرانتر است.
در DAP و DAT گمرکات بندری هم شامل می شوند
DDP
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را در محل تعیین شده در مقصد ( پس از پرداخت کلیه عوارض واردات کالا به گمرک مقصد) تحویل خریدار (در انبار خریدار یا هر جایی که با فروشنده توافق کرده ایم) نماید(ترخیص کالا توسط فروشنده انجا می گیرد)
انتقال ریسک: ریسک روی وسیله نقلیه آورنده کالا در محل تعیین شده در مقصد ( انبار خریدار)، پس از انجام تشریفات گمرکی در کشور مقصد و ترخیص کالا از فروشنده به خریدار منتقل می گردد
هزینه: هزینه ترخیص کار + حمل از گمرک تا مکان مشخص شده + هزینه بیمه تا مکان مشخص شده + Loading Charge + Customs Duty + DAT Cost
به جز شرایط تحریم و خاص ( خریدار و فروشنده یکی باشند) که برای خریدار میسر نمی باشد DDP اشتباه است چون هزینه خریدار بیشتر می شود. زمانی که خریدار امکان خرید و واردات معمولی را ندارد معمولاً واسطه ها می توانند با DDP کالا را برای ما خریداری کنند
ورود موقت برای مواد اولیه با اخذ مجوز مواد اولیه امکان پذیر است که مثلاً در فاصله یک سال تبدیل به کالا می شود و ارسال می شود. بعد از یک سال از هر گمرکی می تواند خارج شود و Scale می شود و معیار آن مشخص می شود و بررسی می شود که آیا همان مواد اولیه است یا نه
Place: تحویل کالا در مکان مشخص شده یکی از گمرکات زمینی، ریلی، هوایی
ترمینال: گمرکات دریایی یا زمینی که محل تخلیه کالا است. مکانی که در گمرکات مقصد مکان تخلیه و بارگیری کالا است ممکن است فضای باز یا بسته باشد.
هر کالایی که قصد داشته باشیم از منطقه آزاد و منطقه ویژه وارد کنیم باید ثبت سفارش کنیم و فروشنده می شود از این منطقه
در منطقه آزاد حقوق گمرکی ندارد ولی عوارض توسعه مناطق آزاد دارد از 2% تا 20% با توجه به نوع کالا
منطقه ویژه یا آزاد: از معافیت مالیاتی برخوردارند.منطقه ای که فروشنده ها در آنجا قرار دارند و حقوق ورودی صادرات ندارند
وقتی بخواهم کالای تجاری از منطقه ویژه یا آزاد بخریم باید مثل کشور خارجی رفتار کنیم.
در قبض انبار مشخص می شود کالا سالم است یا نه
فروشنده به ازا حمل هر پارت یک فاکتور صادر می کند
پس از افتتاح اعتبار اسنادی در صورت نیاز به اصلاحیه می بایست مورد و یا موارد به صورت کتبی توسط فروشنده و خریدار به بانک گشاش کننده اعلام تا ایشان LC را اصلاح نماید و بابت هر اصلاحیه 70 دلار از فروشنده و یا خریدار اخذ می شود ( توافقی)
هزینه تمدید موضوع و یا موضوعات فوق با فروشنده است
در FCA زنجیره اول کشتی نیست
وقتی وسیله اول کشتی است دیگر وسیله حمل های بعدی نمی تواند وسایل دیگری به جز کشتی باشند،همه باید کشتی باشند.
جلسه پانزدهم
Through BL: بارنامه سراسری می باشد که کالای مورد نظر با بیش از یک وسیله حمل و ارسال می شود.اول و آخر نمی تواند کشتی باشد اما یکی از زنجیره های میانی می تواند کشتی باشد.این بارنامه را Carrier ها صادر می کنند.
BL فیاتا Direct BL:
بارنامه چند وجهی می باشد. می توان از این نوع بارنامه به عنوان بارنامه مستقیم نیز استفاده نمود که ماهیت آن چند وجهی است. این بارنامه را Forwarder ها صادر می کنند. مجموعه ای از Forwarder ها در جهان تحت نظارت ICC ( اتاق بازرگانی بین المللی) فی آتا را به وجود آوردند. ماهیت آنها چند وجهی یا مولتی مودال می باشد ولی از آن می توان به عنوان بارنامه مستقیم نیز استفاده نمود.
در صورتی که کالای فرضی با بیش از یک وسیله نقلیه و با بارنامه فی آتا حمل و یا ارسال شود کلیه زنجیره های حمل نسبت به یکدیگر متضمن سالم رساندن کالا به مقصد می باشند.
وقتی Forwarder وسیله حمل داشته باشد Carrier حذف می شود.
کنار بارنامه ای که Forwarder(فی آتا) حمل کرده حتماً ICC نوشته می شود.
کنار بارنامه ای که Carrier حمل کرده حتماً IRISL نوشته می شود.
اظهار نامه برای واردات:
فرم متحدالشکلی است که می بایست وارد کنده و یا صادر کننده آن را بر اساس اسناد و مدارک تکمیل و به گمرک ارائه نماید و پس از بررسی موارد مندرج در اظهار نامه و اسناد پیوست در صورت عدم مغایرت و پرداخت وجوه مورد نظر کالا از گمرک ترخیص می شود.
FAS
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را تا کنار کشتی در بندر مشخص شده در مبدأ حمل و تحویل نماید
انتقال ریسک: ریسک روی وسیله نقلیه آورنده کالا(کامیون) در کنار کشتی در بندر مبدأ از فروشنده به خریدار منتقل می شود
هزینه: کلیه هزینه ها تا کنار کشتی در بندر مبدأ + EXW Cost
در این ترم وقتی کشتی خریدار آماده نباشد و کالای فروشنده آماده باشد فروشنده با نماینده خریدار در گمرک هماهنگ می کند
FOB
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را تا عرشه کشتی در بندر مشخص شده در مبدأ،حمل و تحویل نماید
انتقال ریسک: ریسک پس از قرار گرفتن کالا در کشتی در بندر مبدأ از فروشنده به خریدار منتقل می شود
هزینه: هزینه حمل و بارگیری به کشتی در مبدأ + EXW Cost
CFR
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را تا بندر مشخص شده در مقصد حمل نماید
انتقال ریسک: ریسک پس از قرار گرفتن کالا در کشتی در بندر مبدأ از فروشنده به خریدار منتقل می شود
هزینه: هزینه تخلیه در مقصد Main Carriage + FOB Cost
CIF
مکان تحویل: فروشنده موظف می باشد کالا را تا بندر مشخص شده در مقصد حمل نماید
انتقال ریسک: ریسک پس از قرار گرفتن کالا در کشتی در بندر مبدأ از فروشنده به خریدار منتقل می شود
هزینه: ( هزینه بیمه) Insurance + CFR Cost
Tally Man کارمند شرکت حمل است.
Under hook کامیون زیر جرثقیل قرار می گیرد و کانتینر روی آن قرار می گیرد
FIFO برابر است با FAS
LIFO برابر است با FOB (بارگیری با فروشنده، تخلیه با خریدار)
LILO بارگیری و تخلیه با فروشنده، CFR
FOB Cost: از انبار فروشنده تا قرار گرفتن کالا روی کشتی
در CY/CFS بهتر است CFR LILO بگیریم
در FOB,CFR,CIF پس از قرار گرفتن کالا روی کشتی یا عرشه کشتی از فروشنده به خریدار منتقل می شود.
جلسه شانزدهم:
اعتبار اسنادی اتکایی Back to back LC
اعتبار اسنادی است که خریدار به نفع فروشنده اول یا ذینفع اول گشایش اعتبار می نماید و ذینفع اول که خود قادر به تهیه یا تولید کالای مورد نظر نمی باشد به بانک خود مراجعه نموده و درخواست گشایش اعتبار دیگری با به پشتوانه قرار دادن اعتبار اسنادی اول (وثیقه قرار دادن) به نفع دیگری که تهیه کننده یا تولید کننده کالاهای مربوطه می باشد می نماید.
به دلیل عدم تمایل فروشنده دوم (تولید کننده یا تأمین کننده اصلی) به خریدار اصلی، خریدار واسطه ای (یک فروشنده) را در کشور دیگری در نظر گرفته و سفارش خرید خود را به ایشان اعلام نموده تا ایشان نسبت به تهیه کالا اقدام نمایند.
1. صدور P/I توسط Acer (بطور مثال به مبلغ 470 یورو) پس از مذاکرات نهایی برای N.A.
نکته: در این پیش فاکتور Acer بعنوان فروشنده و N.A. بعنوان خریدار لحاظ می شود.
2. صدور P/I دوم توسط N.A. (بطور مثال به مبلغ 500 یورو) برای خریدار اصلی:
نکته:
• P/I دوم بصورت back to back, transferable, at sight می باشد
• N.A. تغییراتی در نام، مبلغ (اضافه کردن سود خود) و مدت اعتبار PI اول را لحاظ نموده و P/I دوم را در سربرگ خود صادر و به خریدار اصلی ارسال می نماید
3. خریدار پس از اخذ مجوز ورود، ثبت سفارش، بیمه نمودن کالا و تکمیل فرمهای گشایش اعتبار و فرم های تعهد بانک و غیره، مدارک را جهت گشایش اعتبار به بانک خود ارائه می نماید و پس از بررسی اعتبار اسنادی اتکایی به نفع N.A. از طریق بانک گشایش کننده افتتاح می گردد.
در این مرحله اعتبار اسنادی اول به صورت شرایط فرضی ذیل در بانک خریدار گشایش می گردد.
Delivery time (31C----44C): 75 days
Document presentation (44C----31D): 15 days
LC validity (31C----31D): 90 days
4. ارسال متن اعتبار اسنادی اول (اتکایی و قابل انتقال بطور مثال به مبلغ 500 یورو) به صورت سوئیفت توسط بانک خریدار به بانک فروشنده اول (دبی)
5. ابلاغ گشایش اعتبار اسنادی اول به N.A. توسط بانک فروشنده اول (دبی)
6. N.A. پیش فاکتور صادره از Acer را بهمراه فرم های گشایش اعتبار و LC اول (بعنوان وثیقه) جهت افتتاح اعتبار اسنادی دیداری دوم به بانک خود (دبی) ارائه می نماید
نکته: N.A.، LC اول را بعنوان وثیقه LC دوم قرار داده و فقط هزینه گشایش LC دوم را پرداخت می نماید.
نکاتی اساسی در مورد گشایش اعتبار اسنادی دوم:
1. اعتبار اسنادی اولیه (اصلی) باید بصورت غیرقابل برگشت، قابل انتقال و اتکایی باشد.
2. در LC دوم بانک گشایش کننده LC دوم، LC اول را به عنوان وثیقه قبول نموده و براساس آن اعتبار اسنادی دوم را صادر می نماید.
3. نام متقاضی اعتبار اسنادی دوم همان ذینفع اعتبار اسنادی اول می باشد.
4. سررسید LC دوم باید قبل از سررسید LC اول باشد تا زمان کافی برای بررسی اسناد حمل برای بانک فروشنده LC اول نیز وجود داشته باشد. در واقع مدت زمان LC دوم در دل Delivery Time LC اول باید باشد.
5. بانک معامله کننده LC اول بانک گشایش کننده LC دوم می باشد.
6. فروشنده LC اول خریدار LC دوم می باشد.
7. فروشنده واسطه نزد بانک خود سپرده گذاری برای LC دوم را نخواهد داشت.
در این مرحله، اعتبار اسنادی دوم بصورت شرایط فرضی ذیل در بانک فروشنده اول که در این حالت بانک گشایش کننده اعتبار اسنادی دوم می باشد گشایش می گردد:
Delivery time (31C----44C): 45 days
Document presentation (44C----31D): 15 days
LC validity (31C----31D): 60 days
با توجه به اینکه سررسید LC دوم باید قبل از سررسید LC اول باشد نمودار خطی در LC بصورت ذیل می باشد:
7. ارسال متن اعتبار اسنادی دوم (به مبلغ 470 یورو) بصورت سوئیفت توسط بانک فروشنده اول (دبی) به بانک تایوان
8. ابلاغ گشایش اعتبار اسنادی دوم به Acer توسط بانک تایوان قبل از تحویل کالا به شرکت حمل و نقل توسط Acer نجم الآفاق با ایشان تماس گرفته و درخواست اعلام نام شرکت کشتیرانی مربوطه را می نماید. پس از اعلام نام شرکت کشتیرانی مربوطه به N.A. ایشان نماینده آن شرکت حمل و نقل را در کشور خود یافته و با ایشان هماهنگ می نماید که کالا توسط کشتی حمل شود که پس از دبی، به سمت کشور خریدار اصلی (ایران) حرکت کند و در حقیقت کالا در گمرک دبی از کشتی تخلیه و ترخیص نگردد.
هنگامی که به Acer گشایش اعتبار اسنادی دوم ابلاغ گردید:
نمودار خطی:
31C: تاریخ گشایش اعتبار اسنادی
44C: آخرین مهلت حمل کالا (زمان صدور بارنامه)
در فاصله 31C تا 44C، فروشنده نسبت به تأمین، تولید، بسته بندی صادراتی، بازرسی کالا (در صورت لزوم) و تحویل کالا به شرکت حمل و انجام کلیه مراحل گمرکی صدور کالای موردنظر اقدام و بارنامه صادر می گردد.
9. تحویل کالا به شرکت حمل توسط Acer
10. شرکت حمل تایوان، پس از بارگیری کالا و انجام تشریفات گمرکی توسط Acer، نسخ کامل بارنامه full set BL (در سه نسخه) و فاکتور کرایه حمل (در صورت لزوم) را صادر و به Acer تحویل می دهد.
زمانی که Acer نسخ کامل بارنامه و فاکتور کرایه حمل را از شرکت حمل تحویل گرفت:
فروشنده در نقطه 44C، 4 سند حمل را تنظیم و تهیه نموده است:
1. فاکتور commercial invoice
2. لیست عدل بندی packing list
3. بارنامه BL
4. فاکتور کرایه حمل freight invoice
31D: تاریخ سررسید اعتبار و آخرین مهلت تهیه اسناد حمل طبق شرایط مندرج در LC و ارائه آن به بانک معامله کننده اسناد توسط فروشنده
در فاصله 44C تا 31D فروشنده دوم حداکثر 21 روز پس از تاریخ صدور بارنامه و قبل از سررسید اعتبار مهلت دارد کلیه اسناد از جمله گواهی مبدأ CO را از اتاق بازرگانی کشور خود و گواهی بازرسی IC را از شرکت بین المللی بازرسی کالا دریافت و همراه مابقی اسناد حمل به بانک معامله کننده اسناد تحویل دهد.
11. ارائه کلیه اسناد حمل شامل: فاکتور، لیست عدل بندی، بارنامه، فاکتور کرایه حمل (در صورت لزوم)، گواهی بازرسی و گواهی مبدأ به بانک معامله کننده دوم (بانک تایوان) توسط Acer
12. بانک تایوان طی 5 روز کاری از زمان دریافت اسناد فرصت دارد اسناد را بررسی نموده و در صورت عدم مغایرت و دیداری بودن اعتبار اسنادی، پس از بدهکار نمودن حساب بانک دبی که در اینجا بانک گشایش کننده LC دوم است، وجه اسناد را به مبلغ 470 یورو به Acer پرداخت می نماید.
13. بانک Acer اسناد حمل را به همراه اسکجول (شجول) به بانک گشایش کننده اعتبار اسنادی دوم (بانک دبی) ارسال می نماید.
14. ارائه اسناد حمل به N.A. توسط بانک دبی
15. پس از رسیدن کالا به گمرک دبی
16. N.A. نسخ کامل بارنامه تایوان به دبی را جهت switch BL به نماینده شرکت حمل در دبی ارائه می نماید.
Switch B/L:
فروشنده اول، بارنامه حمل (full set B/L) را از بانک خود دریافت و (با توجه به هماهنگی های قبلی) به نماینده شرکت حمل در کشور خود ارائه نموده و نسخ کامل بارنامه جدید را دریافت و همراه سایر اسناد جهت معامله به بانک ارائه می نماید.
در بارنامه دوم نام فروشنده اول را با عنوان ارسال کننده یا فروشنده، نام بانک گشایش کننده اول (بانک خریدار) در قسمت consignee و همچنین نام خریدار در قسمت notify party یا مطلع شونده ثبت می گردد.
17. دریافت نسخ کامل بارنامه جدید که نام N.A. بعنوان فروشنده در آن قید شده است از شرکت حمل و نقل در دبی (بارنامه و فاکتور کرایه حمل).
18. تغییر مابقی اسناد حمل شامل فاکتور، لیست عدل بندی توسط N.A. به نام خود و تحویل آن به بانک دبی بهمراه CO و IC
نکاتی در خصوص اسناد حمل اعتبار اسنادی اول
1. در خصوص CO فروشنده اول، گواهی مبدائی درخواست می کند که کالا ساخت کشور فروشنده دوم است و اتاق بازرگانی کشور فروشنده اول آن را گواهی می کند.
2. در خصوص IC و دیگر مدارک مشابه مثل گواهی آنالیز و گواهی بهداشت و غیره ... که امکان تغییر مدارک در کشور فروشنده اول وجود نداشته باشد، به همین علت در LC اول ذکر می شود: Third party IC, HC, ETC, … are allowed
19. پس از ارائه اسناد حمل به مبلغ 500 یورو به بانک دبی، توسط N.A. آن بانک طی 5 روز کاری بررسی، در صورت عدم مغایرت، حساب بانک خریدار را به مبلغ 500 یورو بدهکار و 30 یورو ما به التفاوت LC اول و LC دوم را به N.A. پرداخت می نماید.
20. ارسال اسناد حمل اعتبار اسنادی اول به بانک خریدار
21. بانک گشایش کننده پس از دریافت اسناد طی 5 روز کاری اسناد را بررسی نموده و در صورت عدم مغایرت، طی اعلامیه ورود اسناد، خریدار را مطلع و درخواست تسویه اسناد را از ایشان می نماید.
22. خریدار نیز طی اعلامیه ای کتبی دستور برداشت وجه از حساب خود نزد بانک را صادر می نماید.
23. بانک نسبت به ظهرنویسی اسناد (انتقال مالکیت بانک به خریدار) اقدام و پس از مهمور نمودن اسناد آنها را به خریدار تحویل می دهد.
24. پس از رسیدن کالا به گمرک مقصد (گمرک بندرعباس)
سؤال: گمرک چگونه گواهی بازرسی و غیره صادره از تایوان را می پذیرد؟ با تنظیم نامه ای از بانک گشایش کننده به گمرک بندرعباس اعلام می شود که گواهی بهداشت، گواهی بازرسی و غیره مربوط به همین اسناد می باشد.
25. نماینده شرکت حمل در مقصد (در ایران)، نسبت به صدور اعلامیه ورود کالا به خریدار اقدام می نماید.
26. خریدار پس از دریافت اعلامیه ورود کالا نسبت به ارایه اصل بارنامه پشت نویسی شده و پرداخت هزینه های مربوط به شرکت حمل اقدام می نماید.
27. خریدار پس از ارائه اصل بارنامه پشت نویسی شده، 3 سند را از شرکت حمل دریافت می کند: 1. قبض انبار، 2. ترخیصیه، 3. کپی برابر اصل شده بارنامه
28. خریدار پس از تنظیم اظهارنامه گمرکی (SAD)، با در دست داشتن ترخیصیه، قبض انبار، کپی برابر اصل شده بارنامه وسایر اسناد و مدارک لازم جهت ترخیص کالا به گمرک مربوطه مراجعه می کند.
29. انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
اعتبار اسنادی گردان Revolving LC
اعتبار اسنادی است که فروشنده پس از هر بار استفاده از آن، به همان میزان تجدید می شود و نتیجتاً مبلغ اعتبار (تا مبلغ و زمان نهایی توافق شده خریدار و فروشنده) همیشه به مبلغ اولیه و شرایط گشایش شده ثابت می ماند. تجدید مبلغ اعتبار، تعداد دفعات گردش و مدت زمان فاصله هر گردش از خصوصیات شرایط اعتبار اسنادی گردان می باشد و احتیاجی به صدور دستور مجدد بانک گشایش کننده ندارد.
با یک مثال آغاز می نماییم:
پیش فاکتوری به ارزش 100 یورو دریافت نموده ایم و می خواهیم از آن 6 بار با فاصله زمانی 2 ماهه استفاده نماییم.
- مبلغ پیش فاکتور 100 یورو
- تعداد دفعات حمل: 6 بار
- فاصله گردش: 2 months after opening of the LC
(ارزش کل خرید 600 یورو)
1. صدور P/I (به مبلغ 100 یورو با شرایط تجدیدپذیری 2 ماهه در 6 پارتی) پس از مذاکرات نهایی بین خریدار و فروشنده (در شرایط پرداخت قید می شود اعتبار اسنادی بصورت گردان گشایش شود)
قبل از تقاضای گشایش اعتبار، خریدار جهت بیمه نمودن کالای خود، شرایط پرداخت حق بیمه را با شرکت مربوطه مذاکره کرده که بعنوان مثال حق بیمه را در چند قسمت پرداخت کند.
قسمت اول: قبل از گشایش اعتبار پرداخت حق بیمه پارتی اول و دوم
قسمت دوم: قبل از دریافت اسناد حمل پارتی اول از بانک خریدار، پرداخت حق بیمه پارتی سوم و چهارم
قسمت سوم: پس از دریافت اسناد پارتی دوم، پرداخت حق بیمه پارتی پنجم و ششم
بدین صورت:
- حق بیمه بصورت یکجا برای 600 یورو پرداخت نشده است.
- قبل از تاریخ بارنامه هر حمل، کالای آن محموله بیمه شده است.
- و یا کل ارزش خرید یک دفعه بیمه شود.
2. خریدار پس از اخذ مجوز ورود، ثبت سفارش، بیمه نمودن کالا و تکمیل فرمهای گشایش اعتبار و فرم های تعهد بانک و غیره، مدارک را جهت گشایش اعتبار به بانک خود ارائه می نماید و اعتبار اسنادی پس از بررسی به نفع فروشنده از طریق بانک گشایش کننده افتتاح می گردد.
3. بانک خریدار نسخه ای از متن اعتبار اسنادی revolving را به صورت سوئیفت به بانک فروشنده ارسال می نماید.
4. بانک فروشنده، وظیفه ابلاغ گشایش اعتبار به فروشنده را دارد.
نمودار خطی:
این نمودار مراحل جزئی پارتی اول، که می بایستی در فاصله 2 ماه حمل گردد را نشان می دهد. یعنی شماره یک از نمودار ذیل:
هنگامی که گشایش اعتبار اسنادی به فروشنده ابلاغ گردید:
31C: تاریخ گشایش اعتبار اسنادی
44C: آخرین مهلت حمل کالا (زمان صدور بارنامه)
در فاصله 31C تا 44C، فروشنده نسبت به تأمین، تولید، بسته بندی صادراتی، بازرسی کالا (در صورت لزوم) و تحویل کالا به شرکت حمل و انجام کلیه مراحل گمرکی صدور کالای موردنظر اقدام و بارنامه صادر می گردد.
5. تحویل کالا به شرکت حمل توسط فروشنده
6. شرکت حمل پس از بارگیری کالا و انجام تشریفات گمرکی توسط فروشنده، نسخ کامل بارنامه full set BL (در سه نسخه) و فاکتور کرایه حمل (در صورت لزوم) را صادر و به فروشنده تحویل می دهد.
زمانی که فروشنده نسخ کامل بارنامه و فاکتور کرایه حمل را از شرکت حمل تحویل گرفت:
فروشنده در نقطه 44C، 4 سند حمل را تنظیم و تهیه نموده است:
1. فاکتور commercial invoice
2. لیست عدل بندی packing list
3. بارنامه BL
4. فاکتور کرایه حمل freight invoice
31D: تاریخ سررسید اعتبار و آخرین مهلت تهیه اسناد حمل طبق شرایط مندرج در LC و ارائه آن به بانک معامله کننده اسناد توسط فروشنده
در فاصله 44C تا 31D فروشنده حداکثر 21 روز پس از تاریخ صدور بارنامه و قبل از سررسید اعتبار مهلت دارد کلیه اسناد از جمله گواهی مبدأ CO را از اتاق بازرگانی کشور خود و گواهی بازرسی IC را از شرکت بین المللی بازرسی کالا دریافت و همراه مابقی اسناد حمل به بانک معامله کننده اسناد تحویل دهد.
7. ارائه کلیه اسناد حمل شامل: فاکتور، لیست عدل بندی، بارنامه، فاکتور کرایه حمل (در صورت لزوم)، گواهی بازرسی و گواهی مبدأ به بانک معامله کننده توسط فروشنده
8. بانک فروشنده طی 5 روز کاری از زمان دریافت اسناد فرصت دارد اسناد را بررسی نموده و در صورت عدم مغایرت و دیداری بودن اعتبار اسنادی، پس از بدهکار نمودن حساب بانک گشایش کننده، وجه اسناد را به فروشنده پرداخت می نماید. در این زمان LC تجدید می شود.
سؤال: اگر اسناد مغایرت داشته باشد بانک معامله کننده حساب بانک گشایش کننده را بدهکار نمی کند و وجه اسناد را به فروشنده نمی پردازد، حالا چه اتفاقی می افتد؟ چه اسناد مغایرت داشته باشند و چه نداشته باشند زمان تجدید LC روز معامله اسناد است یعنی Revolving time= negotiation date و این زمان تجدیدپذیری LC برای پارت دوم است. پولی به فروشنده پرداخت نمی شود و Cumulative Revolving LC یا اعتبار اسنادی تجمعی گردان اتفاق می افتد.
9. پس از پرداخت وجه اسناد به فروشنده ایشان مجاز می باشد نسبت به تهیه کالا و سایر موارد اقدام بنماید.
10. بانک فروشنده اسناد حمل را به همراه اسکجول (شجول) به بانک گشایش کننده ارسال می نماید.
11. بانک گشایش کننده پس از دریافت اسناد طی 5 روز کاری اسناد را بررسی نموده و در صورت عدم مغایرت طی اعلامیه ورود اسناد خریدار را مطلع و درخواست تسویه اسناد را از ایشان می نماید.
12. خریدار نیز طی اعلامیه ای کتبی دستور برداشت وجه از حساب خود نزد بانک را صادر می نماید.
13. بانک نسبت به ظهرنویسی اسناد (انتقال مالکیت بانک به خریدار) اقدام و پس از مهمور نمودن اسناد آنها را به خریدار تحویل می دهد.
14. پس از رسیدن کالا به گمرک مقصد
15. نماینده شرکت حمل در مقصد، نسبت به صدور اعلامیه ورود کالا به خریدار اقدام می نماید.
16. خریدار پس از دریافت اعلامیه ورود کالا نسبت به ارایه اصل بارنامه پشت نویسی شده و پرداخت هزینه های مربوط به شرکت حمل اقدام می نماید.
17. خریدار پس از ارائه اصل بارنامه پشت نویسی شده، 3 سند را از شرکت حمل دریافت می کند: 1. قبض انبار، 2. ترخیصیه، 3. کپی برابر اصل شده بارنامه
18. خریدار پس از تنظیم اظهارنامه گمرکی (SAD)، با در دست داشتن ترخیصیه، قبض انبار، کپی برابر اصل شده بارنامه وسایر اسناد و مدارک لازم جهت ترخیص کالا به گمرک مربوطه مراجعه می کند.
19. انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
نکته: در اعتبار اسنادی گردان شرایطی همچون مبلغ تجدید اعتبار و فاصله گردش ها باید در همه پارت ها یکسان باشند.
مزیت اعتبار اسنادی گردان این است که در این اعتبار اسنادی خریدار مبلغ کمتری را سپرده گذاری می کند.
معامله اسناد بصورت وصولی در اعتبار اسنادی Collection basis
در صورتی که هنگام بررسی اسناد حمل توسط بانک معامله کننده به مغایرت یا مغایرتهای بااهمیت و یا اصلی برخورد کند، در این حالت بانک معامله کننده حساب بانک گشایش کننده را بدهکار نمی نماید و مغایرت یا مغایرتها را روی شجول قید کرده و همراه اسناد به بانک گشایش کننده ارسال می نماید و بانک گشایش کننده مورد یا موارد را جهت کسب نظر از خریدار در اعلامیه ورود اسناد قید نموده و به خریدار اعلام می نماید.
در این حالت خریدار می تواند به یکی از این سه روش ذیل اقدام نماید:
- پذیرش مغایرت (ها) و اعلام نمودن به بانک و اصلاح اعتبار اسنادی و اعلام نمودن به بانک معامله کننده و پرداخت وجه به فروشنده (طبق مقررات بانک مرکزی)
- عدم پذیرش مغایرت (ها) توسط خریدار و برگشت اسناد حمل به بانک معامله کننده
- خریدار می تواند اسناد حمل را بصورت مشروط بپذیرد.
بدین مفهوم که خریدار وجه اسناد را به بانک پرداخت نماید و اسناد حمل را پس از مهمور و ظهرنویسی نمودن از بانک دریافت کرده و به نماینده شرکت حمل مراجعه و پس از دریافت قبض انبار، ترخیصیه و کپی بارنامه برابر اصل شده به گمرک مراجعه می نماید. خریدار در این حالت پس از ترخیص کالا و ارائه اصل پروانه سبز گمرکی به بانک گشایش کننده می تواند ارزش اسناد را به بانک معامله کننده پرداخت نماید.
خریدار از زمان دریافت اسناد حمل از بانک گشایش کننده 45 روز فرصت دارد تا نسبت به ترخیص کالا و ارائه اصل پروانه سبز گمرکی به بانک گشایش کننده اقدام نماید.
بانک گشایش کننده نیز وجه اسناد مربوطه را به حساب بانک معامله کننده پرداخت می نماید.
معامله اسناد تحت تضمین در اعتبارات اسنادی Under reserve
در صورتی که هنگام بررسی اسناد حمل توسط بانک معامله کننده آن بانک به مغایرت یا مغایرتهایی کم اهمیت برسد که امکان اصلاح مغایرت ها توسط فروشنده امکان پذیر نباشد، در این صورت اگر فروشنده دارای اعتبار خاصی نزد بانک معامله کننده باشد آن بانک می تواند قسمتی و یا تمام وجه اسناد مندرج در اسناد را تحت تضمین به ایشان پرداخت نماید. البته مشروط بر اینکه در صورت عدم پذیرش معایرتها توسط خریدار، فروشنده می بایست اصل وجه دریافتی و بهره مدت آن را به بانک معامله کننده پرداخت نماید.
واریز موقت در اعتبارات اسنادی Temporary settlement in LC
زمانی که کالای خریداری شده به گمرک مقصد رسید و لیکن اسناد حمل به هر دلیلی به بانک گشایش کننده نرسید و خریدار نیز نیاز مبرم به کالای خریداری شده داشته باشد می تواند با ارائه کپی اسناد حمل و درخواست واریز موقت به بانک گشایش کننده از آن بانک درخواست نماید بصورت موقت حساب ایشان را بدهکار و اسناد حمل را مهمور به مهر بانک نموده و آنها را به خریدار تحویل نماید.
خریدار پس از دریافت کپی اسناد حمل و با هماهنگی فروشنده به ریسیور مراجعه و با ارائه تعهد یا تضمین نسبت به دریافت قبض انبار، ترخیصیه و کپی برابر اصل بارنامه اقدام و به گمرک مراجعه و با ارائه تعهد کالای خود را از گمرک ترخیص نماید بدیهی است پس از رسیدن اصل اسناد خریدار می بایست نسبت به واریز قطعی (تسویه حساب نهایی) با بانک گشایش کننده اقدام نماید و اصل بارنامه را به ریسیور تحویل و مابقی اسناد را به گمرک جهت رفع تعهد ارائه نماید.
نکته: واریز موقت به این دلیل موقت نامیده می شود که بانک گشایش کننده نمی داند در چه روز و چه تاریخی حساب این بانک نزد بانک معامله کننده بدهکار می شود و فقط واریز وجه + 10 درصد نوسانات ارز صورت می گیرد اما در واریز قطعی بهره تأخیر تأدیه دین + کارمزد نیز محاسبه می گردد.
روش تأمین مالی (ریفایننس) Refinance
زمانی که خریدا از توان اقتصادی خوبی برخوردار نباشد و فروشنده نیز حاضر نباشد کالای خود را بصورت مدت دار واگذار نماید، خریدار می تواند از یکی از بانکهای داخلی که دارای خط اعتباری است استفاده نماید ( بانک مرکزی). پس از انعقاد قرارداد با بانک، خریدار از فروشنده پیش فاکتوری با شرط پرداخت نقدی دریافت می نماید و اعتبار اسنادی افتتاح می گردد. فروشنده پس از تولید کالا، تشریفات گمرکی و ارائه اسناد حمل به بانک معامله کننده، آن بانک پس از بررسی اسناد و در صورت وجود عدم مغایرت، بانک معامله کننده از محل اعتبار آن خود وجه را به فروشنده پرداخت می نماید و پس از رسیدن اسناد به بانک گشایش کننده و بررسی اسناد تمام اسناد را به خریدار واگذار می نماید. خریدار نیز کالا را از گمرک ترخیص می نماید. خریدار در این حالت می بایست طی مدت یکسال نسبت به پرداخت اصل و بهره آن به بانک گشایش کننده اقدام نماید.
مغایرت های موجود در اسناد حمل:
1. تقدم تاریخ صدور گواهی بازرسی نسبت به تاریخ صدور بارنامه- مغایرت با اهمیت
که در این صورت بانک اسناد را به خریدار نمی دهد و خود از شرکت بازرسی دعوت می کند تا کالا را بازرسی ( کیفی، عینی) نماید در صورت تأیید شرکت بازرسی، هزینه بازرسی از فاکتور فروشنده کسر می شود.
2. تأخیر در ارائه اسناد حمل به بانک توسط فروشنده
3. تأخیر در حمل کالا (حمل کالا پس از 44C)
4. درج مبلغ بیشتر از اعتبار اسنادی در فاکتور
5. ارائه بارنامه charter party در صورتی که در اعتبار اسنادی مجاز نمی باشد.
6. ارائه بارنامه شخص ثالث به بانک در صورتی که در اعتبار اسنادی مجاز نمی باشد.
7. ارائه بارنامه مبنی بر اینکه کالا روی عرشه کشتی تا مقصد حمل می شود.
8. ارائه بارنامه ناسالم Dirty B/L
9. تغییر وسیله حمل
10. مشخص نبودن وضعیت پرداخت کرایه حمل در بارنامه- مغایرت بی اهمیت
11. حمل به دفعات به جای حمل در یک پارتی- مغایرت بی اهمیت
12. انتقال کالا از یک وسیله به وسیله دیگر غیرمجاز بوده ولی انجام شده است.
13. فقدان مهر و امضاء در اسناد حمل توسط فروشنده
14. عدم درج کلمات، عبارات، جملات و شماره های خواسته شده در اسناد حمل- مغایرت بی اهمیت
15. عدم ارسال مدارک و گواهی های خواسته شده
16. اختلاف در مبلغ و بهای واحد کالا- مغایرت کم اهمیت
17. اسناد حمل با یکدیگر مطابقت نداشته باشند. - مغایرت با اهمیت
18. وزن کالا در اسناد متفاوت است. - مغایرت با اهمیت
19. کالا کمتر از مقدار مشخص شده حمل می شود.
* سوئیفت یک ماشین جهت انتقال سرمایه از بانکی به بانک دیگر است.
* نکته: در یوزانس بهره را فروشنده می برد و در ریفایننس بهره را بانک می برد.
سؤال:
آیا فروشنده می تواند اسناد حمل را پس از انقضای سررسید اعتبار اسنادی به بانک معامله کننده ارائه نماید؟ بلی. چگونه؟
چنانچه خریدار به صورت نقدی از فروشنده خرید نماید اما کشور فروشنده اعلام کند خرید باید حتماً بصورت اعتباری صورت گیرد با توجه به اینکه تاریخ بارنامه قبل از 31C می باشد و این بارنامه مورد قبول بانک قرار نمی گیرد راهکار چیست؟&l
قراردادهاي مشاركت در توليد
اين نوع قراردادها در طول دهه 1960 ميلادي رواج يافت و پس از آن بسياري از كشورهاي نفتي از اين نوع قرارداد استفاده كردند.
بخش نخست: مفهوم و انتخاب واژه:
ماهیت قرارداد های نفتی طی مباحث قبلی «جعاله» عنوان شده است.
واژه «مشارکت» تداعی کننده دو نهاد در حقوق ایران است:
تشکیل شرکت و تشکیل شخصیت حقوقی مستقل برای پروژه؛
ایجاد اشاعه و مزج سهم طرفین در منابع نفتی.
با توجه به اینکه قرارداد مزبور بر خلاف عقد جعاله یک عقد لازم بوده و همکاری شرکت نفتی بین المللی و کشور میزبان باعث بوجود آمدن شخصیت حقوقی جداگانه نمی شود و مالکیت منابع نیز برای کشور میزبان باقی می ماند و قرارداد نیز صرفاً برای همکاری مشترک (Participation Contract) است، لذا می توان گفت که با توجه به حاصل این همکاری که فراوری مشترک نفت می باشد (Production Sharing Contract) لذا در چهارچوب ماده 10 قانون مدنی قابل تحلیل است.
بخش دوم: تعریف قرارداد مشارکت در تولید (PSC)
قراردادی که بواسطه آن «اختیار اکتشاف و استخراج، از سوی کشور میزبان به شرکت نفتی، در محدوده مشخص و در مدت معین و تقبل هزینه ها و ریسک مربوطه، واگذار می شود».
بنابراین در «قرارداد مشارکت در تولید» شرکت نفتی بینالمللی (IOC) تمام هزینههای اکتشاف، توسعه و بهرهبرداری یک میدان نفتی را به همراه تمام ریسکهای موجود در این فرآیند بر عهده میگیرد.در صورت موفقیت استخراج نفت میتواند هزینههای خود را مطابق قرارداد خود با دولت میزبان دریافت کند و در سود حاصل از فروش نفت نیز سهیم گردد.
بخش سوم: مشابهت ها و تفاوت هاي قرارداد مشارکت در تولید با سایر قراردادهاي نفتی
اصولاً قراردادهای نفتی تفاوت های حقوقی با هم دارند. ولی تمایزات قراردادهای خدماتي با قراردادهاي امتيازي و مشاركت در توليد را مي توان در موارد زير خلاصه كرد:
گفتار نخست: از لحاظ وسعت منطقه بهره برداری
قراردادهاي امتيازي و مشاركت در توليد از نظر ناحيه اكتشاف و بهره برداري بسيار وسيع و گسترده هستند. به طوري كه در موافقتنامه هاي امتيازي سنتي ناحيه اكتشاف و بهره برداري مي توانست تمام سرزمين يك كشور را شامل شود. براي نمونه موافقتنامه امتيازي رويترز در سال 1872 ميلادي شامل تمام سرزمين ايران بود اما قرارادادهاي خدماتي در زمينه مساحت ناحيه يي كه به اكتشاف و بهره برداري اختصاص داده مي شود بسيار مشخص هستند. همچنين در بيشتر قراردادهاي خدماتي محدوديت در لايه هاي زمين نيز وجود دارد اما در قراردادهاي امتيازي يا مشاركت در توليد معمولاچنين محدوديت هايي وجود ندارد. براي نمونه در قراردادهاي امتيازي برزيل هيچ گونه محدوديت عمودي وجود ندارد و شركت نفتي صاحب امتياز مي تواند به هر ميزان كه مايل باشد حفاري كند.
گفتار دوم: از لحاظ زمان:
موافقتنامه هاي امتيازي و مشاركت در توليد اغلب براي مدت زمان 60 تا 90 سال منعقد مي شوند. به عبارت ديگر اين قراردادها تا زمان بهره برداري صددرصدي از ميدان نفتي اعتبار دارند اما قراردادهاي خدماتي از حيث زمانبندي محدود شده اند، براي نمونه ماده 10 قانون نفت ايران مصوب 1353 اظهار مي دارد: « طول مدت مرحله اكتشاف حداكثر از تاريخ اجراي قرارداد تا پنج سال خواهد بود». بر اساس ماده 13 پيش نويس جديد قانون نفت عراق مدت زمان اكتشاف قراردادهاي مشاركت در توليد حداكثر چهار سال است كه البته مي تواند تحت شرايط مندرج در اين ماده تا هشت سال نيز افزايش يابد.
گفتار سوم: از لحاظ آثار حقوقی
بر اساس قراردادهاي خدماتي، شركت نفتي خارجي به عنوان يك پيمانكار عمل مي كند. به عبارت ديگر بر اساس توافق صورت گرفته با كارفرما (اغلب شركت ملي نفت كشور ميزبان) وظايفي را برعهده مي گيرد و پس از انجام آنها، مستحق دريافت حق الزحمه است. بديهي است كه مالكيت مخزن و نفت خام استحصالي با دولت ميزبان است و پيمانكار هيچ حقي نسبت به آن ندارد.
به اين ترتيب قراردادهاي خدماتي به دو بخش اكتشاف و بهره برداري تقسيم مي شوند كه پس از اكتشاف ميدان و اطمينان از تجاري بودن آن، قرارداد خدماتي خاتمه مي پذيرد و از اين پس بهره برداري از ميدان بر عهده شركت ملي نفت است که ماده 14 قانون نفت ايران مصوب 1353 به اين مساله اشاره مي كند.
در قراردادهاي مشاركت در توليد پس از تجاري شدن ميدان و كسر مخارج شركت نفتي، نفت باقيمانده در ميدان، بر اساس قرارداد ميان دولت ميزبان و شركت نفتي خارجي تقسيم مي شود. در قراردادهاي امتيازي اين مساله قابل طرح نيست چراکه اساساً نفت خام ميدان تحت مالكيت شركت نفتي خارجي است و دولت ميزبان مستحق دريافت پاداش انعقاد قرارداد، بهره مالكانه و اجاره زمين خواهد بود.
با توجه به تفاوت هايي كه به اختصار بيان كرديم، متوجه مي شويم کاربرد قراردادهاي خدماتي در مقايسه با قراردادهاي امتيازي يا مشاركت در توليد، متفاوت است و دولت ها به فراخور حال خود و با توجه به ريسك هاي پروژه، توان داخلي، ترجيحات و اولويت هاي خود، ميزان تعامل با كشورهاي ديگر، ميزان پايداري اقتصاد و شرايط حاكم بر اقتصاد كشور، نيازمندی به توانايي هاي شركت هاي نفتي خارجي و... هر یک از قراردادهاي خدماتی، امتيازي يا مشاركت در توليد را ترجيح مي دهند.
بخش چهارم: مباحث مهم این قرارداد نفتی
مانند قراردادهای دیگر نفتی، مباحث مربوط به مالکیت و هزینه مهمترین فاکتور های این قرارداد می باشند..
گفتار اول: هدف و خصوصیات مثبت قراداد مشارکت در تولید نفت
خصوصیات و اهداف هر عقدی ارتباط تنگاتنگی با همدیگر دارند، طوری که خصوصیات هر قرارداد وابسته به اهدافی است که در انعقاد آن قرارداد دنبال می شود و یا بلعکس طرفین معامله با توجه به اهدافی که دارند قراردادی را که ویژگی های آن عقد با اهداف آنان متناسب باشد، انتخاب می کنند. قرارداد مشارکت در تولید نیز دارای خصوصیات ویژه ای است که برآورده کننده اهداف زیر است:
ü کسب و افزایش سود از منابع داخلی با استفاده از سرمایه و تخصص خارجی؛
ü انعطاف پذیری قرارداد و قابلیت تبدیل به قرارداد «سرمایه گذاری مشترک» که در نتیجه باعث تحصیل تکنولوژی و رشد تجربیات متخصصین داخلی در جریان انجام پروژه و همچنین افزایش سهم کشور میزبان می شود؛
ü نفت وگاز توليد شده ميان دولت و شركت سرمايه گذاري تقسيم مي شود.
ü ایجاد تعادل در تقسیم سود حاصله بین کشور میزبان و شرکت مجری؛
ü مالكیت منابع متعلق به دولت است و دولت ميزبان به واسطه مشاركت، به طور معمول از طريق شركت ملي نفت در زمينه مديريت عمليات با شركت سرمايه گذار در ارتباط است.
ü برجسته بودن نقش مالیات و وجود تنوع مالیاتی. در اين قرارداد شركت خارجي مقيد به پرداخت ماليات است و در برخي موارد پرداخت بهره مالکانه نيز تصريح شده است.
ü این خصوصیات باعث می شود که قرارداد مشارکت در تولید برای کشورهای مواجه با کمبود سرمایه و تکنولوژی مناسب باشد.
گفتار دوم: معایب قرادادهای مشارکت در تولید نفت
برخلاف قرارداد های دیگر که روابط طرفین تا مقدار زیادی مشخص است؛ برای نمونه در قرارداد امتیازی دولت حق مالکانه و مالیات بر درآمد می گیرد و مابقی متعلق به شرکت تولیدی است ولی در قرارداد مشارکت در تولید وضع مالیاتهای مختلف و تغییر هر از چندگاه این قوانین ممکن است باعث پیچیده شدن روابط شود و بنابراین برای جذب سرمایه گذاران در این قرارداد می بایستی از ثبات قوانین مالیاتی برخوردار بود ویا موارد را در قرارداد پیش بینی نمود.
گاهی شرکتهای نفتی در صورت عدم پیش بینی دقیق سودی نمی کنند یا ضرر هم می دهند.
نسبت به قرادادهای واگذاری و خدماتی، قراردادی پیچیده بوده و موارد بسیاری باید مورد توجه قرار گیرد.
گفتار سوم: عناصر و موءلفه های مهم قرارداد مشارکت:
v نفت هزینه (Cost Oil) : سهم شرکت پیکانکار نفتی از بابت هزینه ها
یکی از تفاوت های مهم قرارداد امتیاز با قرارداد مشاکت در این مورد است. در قرارداد امتیازی هزینه ها به مبلغ مشخصی محدود نمی شود ولی در قرارداد مشارکت طبق توافق طرفین قابل تعیین است.
v نفت سود (Profit Oil): سهم مشترک طرفین از نفت حاصله پس از کسورت قراردادی
v مالیات:
در آمد ناشی از مالیات چه در قرارداد مشارکت و چه در قرارداد واگذاری رابطه معکوس با حق مالکانه دارد.
v حق مالکانه:
هر قدر حق مالکانه بیشتر باشد به همان میزان مالیات اخذ شده از درآمد ناخالص کمتر خواهد شد.
برای هرکدام از موارد مزبور شرط یا کلوز مربوطه درج می شود تا از بروز اختلافات جلوگیری کند.
بخش پنجم: روش تقسیم درآمد
گفتار اول: مشارکت در تولید نفت:
1. در صورت پیش بینی حق مالکانه؛ کسر حق مالکانه کشور میزبان؛ گرچه در اغلب قرارداد های مشارکت حق مالکانه گنجانیده نمی شود ولی تحت عناوین مختلف مانند تعرفه صادرات(شوروی سابق) اخذ می شود.
با توجه به ریسکی بودن قرارداد های نفتی، اغلب پیش بینی حق مالکانه در قرارداد بدواً موجب غیر اقتصادی تلقی شدن قرارداد می شود، لذا آن را بصورت پلکانی تعریف می کنند. تا سقف معینی حق مالکانه مشحص و برای هر مرحله تولید حق مالکانه معین تعریف می شود.
2. کسر نفت هزینه از درآمد ناخالص؛ (Cost Recovery)
امکان محدود کردن میزان هزینه ها به مبلغ و درصد مشخص طبق قرارداد وجود دارد؛ از لحاظ مکانیکی این خصوصیت تنها فرق بین قرارداد های مشارکت و واگذاری است. کسر هزینه ها بنا به توافق می تواند به سالهای بعدی موکول شود. اصولاً کسر هزینه ها شامل موارد زیر است:
ü هزینه های سالهای پیشین؛
ü سرمایه مصرف شده؛
ü هزینه های سال جاری؛
ü بهره پرداخت شده جهت تامین مالی پروژه؛
ü سود ناشی از مشوق های سرمایه گذاری(در صورت پیش بینی)؛
ü هزینه های اموال بجا مانده از عملیات؛
3. تقسیم مابقی درآمد بین طرفین؛
4. کسر مالیات.
گفتار دوم: روش تقسیم درآمد در واگذاری:
1. کسر حق مالکانه ازکل درآمد؛
2. کسر هزینه های شرکت؛
3. کسر مالیات بر درآمد؛
4. مابقی سود متعلق به شرکت نفتی.
بخش ششم: چهارچوب و مختصات قرادادهای مشارکت در تولید نفت
الف: قابلیت انعطاف پذیری بالا
قراردادهای «مشارکت در تولید» (PSC) دارای وضعیت بینابينی هستند به نحوی که ضمن حفظ مالکیت ذخایر نفتی و اعمال حاکمیت دولت، جواز واگذاری فعالیتهای اجرایی مربوط به استخراج نفت و مدیریت آن به شرکتهای نفتی اعطا می شود و به این ترتیب، دولت میزبان و شرکت نفتی پس از استخراج و فروش نفت به صورت معقولانه ای سود حاصل از فروش نفت را با یکدیگر تقسیم میکنند. بنابراین قرارداد PSC را باید یک قرارداد چند وجهی دانست. دولت میزبان با کمک این قرارداد، به سرمایههای خارجی زیادی دست مییابد، زیرا مطابق قرارداد مشارکت در تولید، بخش عمده تامین مالی پروژه بر عهده شرکت نفتی بینالمللی است. از سوی دیگر، شرکت نفتی بینالمللی مکلف ميشود تا بهره مالکانه را براساس قرارداد به دولت میزبان پرداخت کند. گاهی شرکت موظف است در کنار و علاوه بر مالیات خود مطابق قوانین مالیاتی کشور، بهره مالکانه را نیز میزبان پرداخت کند. همچنین شرکت نفتی بینالمللی به عنوان پیمانکار، تمام عملیات اکتشاف، تولید و بهرهبرداری را انجام میدهد.
ب: قابلیت مذاکره در جریان اجرای قرارداد
از آنجایی که فرآیند اکتشاف، تولید و استخراج نفت معمولا فرآیندی طولانی است، دولت میزبان میتواند با درج شرط مذاکره مجدد (Renegotiation Clauses) پس از گذشت چند سال اقدام به تعدیل قرارداد با توجه به شرایط جدید كند.
پ: نظارت دولت میزبان در انجام عملیات
از جنبه نظارتی نیز با توجه به اینکه دولت میزبان می تواند فعالیتهای شرکتهای نفتی را رصد نماید، نقش دولت میزبان تنها به دریافت بهره مالکانه یا اخذ مالیات از شرکتهای نفتی بینالمللی ختم نمیشود، بلکه مطابق قرارداد مشارکت در تولید نفت دولت میزبان میتواند بر فعالیتهای شرکتهای نفتی و عملکرد آنها نظارت مستمر داشته باشد. به این صورت که دولت میزبان میتواند به وسیله کمیته ای مدیریت پروژه را برعهده گرفته و بر فعالیتهای شرکت پیمانکار، نحوه هزینهها، طرح توسعه و کلیه موضوعاتی که مرتبط با عملیات پروژه است، نظارت کند.
به عنوان مثال در PSC منعقده میان آذربایجان و گروهی از شرکتهای نفتی چنین کمیتهای در نظر گرفته شده است و دولت آذربایجان از طریق شرکت ملی نفت خود میتواند بر نحوه هزینهها، تصویب بودجه و پیشرفت پروژه نظارت کند.
ت: قابلیت تغییر به قرارداد سرمایه گذاری مشترک
امکان تبدیل به قراردادهاي مشارکت در سرمايه گذاري از دیگر نشانه های انعطاف پذیری قرارداد مشارکت در تولید می باشد، قراردادهاي مشارکت در سرمايه گذاري، نوع پيشرفته تري از قراردادهاي مشارکتي به شمار مي آيند. براساس اين قرارداد، کشور صاحب نفت و شرکت عامل در سود و ريسک توافق نامه هاي نفتي سهيم مي شوند. ميزان مشارکت در عقد قراردادهاي مختلف متفاوت است. در اين قرارداد دولت همانند شريک در توليدي که براساس قرارداد انجام مي شود، سهيم است.
از سوی دیگر، در پروژههای توسعه میادین نفتیی که به دلیل محرز بودن وجود نفت و ریسک پایین آن، دولتهای میزبان علاقهمند هستند تا بخشی از هزینههای توسعه و استخراج نفت را، خود متقبل شوند، قرارداد سرمایه گذاری مشترک منعقد می شود و دولت سهم سود خود را در قرارداد بالا می برد. برای مثال اگر در قرارداد عادی مشارکت در تولید نفت سود به نسبت 70% به 30% تقسیم می شد، در قرارداد سرمایه گذاری مشترک سهم 30 درصدی شرکت نفتی با کشور میزبان تقسیم می شود و سهم کشور میزبان بالاتر می رود.
در قراردادهاي مشارکت در سرمايه گذاري، کشور ميزبان افزون بر ماليات درصدي از سود واقعي سرمايه گذاري را نيز به خود اختصاص خواهد داد. در اين نوع قرارداد در صورت موفق نبودن عمليات اکتشاف يا نبود امکان بهره برداري تجاري از آن، هزينه ها به عهده سرمايه گذار خواهد بود.
بخش هفتم: امکان استفاده از PSC در ایران
مطابق اصل 81 قانون اساسی ایران، دادن هرگونه امتیاز تشکیل شرکتها یا موسسات فعال در امور تجارتی و صنعتی و معادن به خارجیان مطلقاً ممنوع است. بنابراین نه تنها نمیتوان موافقتنامههایی به صورت واگذاری امتیاز استخراج برای مدتی معین با شرکتهای نفتی بینالمللی منعقد كرد، بلکه با تفسیر موجود از این اصل، حتی انعقاد قراردادهایی با چارچوب «مشارکت در تولید» نیز ممنوع است، چرا که قراردادهای مشارکت در تولید متضمن واگذاری امتیازاتی می باشد.
نوشته:حدیثه صادقی،فاطمه پورحسینی
اطلاع از قوانین گمرکی و مسائل مربوط به ترخیص کالا از گمرک
تشریفات مربوط به خرید کالا
مراحل ثبت سفارش
1- اخذ پروفرما (proforma) از شرکت فروشنده.
2- مراجعه به معاونت بازرگانی خارجی جهت تکمیل فرم ثبت سفارش.
3- اخذ مجوز و ورود طبق جدول مقررات صادرات و واردات از سازمانهای مربوط.
4- مراجعه به شرکت بیمه و اخذ بیمهنامه.
5- ثبت سفارش در بانک واسطه معامله.
به منظور ثبت سفارش کالا در بانک، پس از تکمیل فرم تقاضا برای گشایش اعتبار بانضمام فرم بانکی و پروفرما بیمهنامه و اجازهنامه نسبت به پرداخت حق ثبت سفارش اقدام مینمايیم. میزان حق ثبت سفارش به موجب قانون بودجه معین میگردد.
• پروفرما
واردکنندگان پس از مطالعه مقررات و آيیننامه و بخشنامههای مربوط به ورود کالا و کسب اطلاعات از سازمانهای مربوطه و اطمینان از این که به کالای مورد نظر اجازه ورود خواهند داد با فروشنده کالا در خارج به وسیله فاکس، تلکس یا تلفن یا نماینده او در داخل کشور تماس حاصل مینماید تا از شرایط فروش کالای مورد سفارش خود از قبیل بهای واحد کالا، تاریخ تحویل، تاریخ حمل و..... کسب اطلاع حاصل نماید.
مذاکره با فروشنده کالا (NEGOTIATION)
خریدار پس از مکاتبه و مذاکره با فروشنده یا نماینده او در صورت به توافق رسیدن با آنها پروفرما دریافت مینماید.
مطالبی که در پروفرما ذکر میشود:
ORIGIN: نشان میدهد که کالا ساخت چه کشوری است.
PAYMENT: نحوه پرداخت بهای کالا را توضیح میدهد.
نحوه پرداخت امکان دارد نقدی، از طریق اعتبار اسنادی یا براتی باشد.
VALIDITY: مشخص کننده این است که پروفرما تا چه تاریخی اعتبار دارد. اگر بعد از این تاریخ در بانک ثبت سفارش گردد امکان داد که فروشنده کالا، شرایط اعلام شده قبلی را قبول ننماید.
TRANSPORT: نوع وسیله حمل و نقل در این قسمت ذکر میگردد.
در بعضی از پروفرمها اجازه داده میشود حمل کالا قسمت به قسمت انجام شود.
PRICE ـ قیمت کالا: گاهی قیمت کالا به صورت (C.I.F)(C.&.F)(F.O.B) ذکر میگردد.
انواع ثبت سفارش
1- دیداری 2ـ مدتدار 3- یوزانس 4- واردات در قبال صادرات 5- بدون انتقال ارز
***1- اعتبار اسنادی دیداری: Sight Documentary Credit
اعتباریست که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد ارايه شده از سوی ذینفع در صورت رعایت تمامی شرایط و ضوابط اعتبار به وسیله وی وجه آن را بلافاصله میپردازد.
2ـ اعتبار اسنادی مدتدار: Deferred Letter Of Credit
اعتباریست که بلافاصله پس از ارايه اسناد از سوی ذینفع قابل پرداخت نیست وجه آن پس از مدت تعیین شده در اعتبار پرداخت میگردد.
3ـ اعتبار اسنادی یوزانس: usance Credit
ثبت سفارش براتی است. یوزانس به بیان دقیق به معنی مهلتی است که طبق عرف، در تجارت میان دو کشور برای پرداخت وجه برای برات ارزی تعیین میگردد. امروزه این کلمه اغلب به معنی مهلت برای هر براتی به کار میرود.
در عرف تجارت بینالملل به معنای نوعی معامله نسیه تضمین شده است از این لحاظ یوزانس گونهای اعتبار اسنادی مدتدار Deferred Letter Of Credit به حساب میآید که بر خلاف اعتبار اسنادی دیداری Sight Letter Of Credit وجه اعتبار به محض ارايه اسناد حمل کالا توسط ذینفع به بانک کارگزار به وی پرداخت نمیشود. در اعتبار اسنادی مدتدار سند قابل معاملهای مثل برات صادر نمیگردد. به علاوه این گونه اعتبارها قابل معامله نیست. در صورتی که در معاملات یوزانس برات صادر میشود.
4ـ ثبت سفارش واردات در قبال صادرات
واردات در قبال ارايه پروانه صادراتی معتبر صورت پذيرفته در ازای ارزش صادراتی و ممهور مهر گمرک خروجی از کشور میباشد اعتبار مورد قبول گمرک از تاریخ پروانه صادراتی با كوتاژ وارداتی یکسان میباشد.
5ـ ثبت سفارش بدون انتقال ارز
ثبت سند به صورت بدون انتقال ارز به دو صورت:
الف: 18 قلم کالای اعلام شده شامل پوشاک ـ پارچه ـ سیگار ـ قطعات کامپیوتر ـ قطعات خودرو و.....
ب: اجزار و قطعات منفصله مورد نیاز واحد تولیدی دارای پروانه بهرهبرداری از وزارت صنایع میباشد.
اصطلاحات مفید بازرگانی
•اسناد حمل:
بارنامه به منزله سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است و همچنین سندی است که زمان ادعای خسارت از شرکت بیمه میتواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.
جزيیات مندرج در بارنامه باید شامل موارد زیر باشد:
شرح کالا ـ علايم و یا شمارههای تجاری ـ نام کشتی حامل ـ ذکر عبارتی که حاکی از وجود کالا در کشتی باشد ـ بنادر بارگیری و تخلیه ـ نام حمل کننده کالا ـ نام گیرنده کالا ـ نام و نشانی شخصی که ورود اجناس به اطلاع او میرسد ـ هزینه حمل پرداخت شده یا قابل پرداخت در مقصد میباشد ـ تعداد نسخههای بارنامه که به صورت اصل صادر شده است ـ تاریخ صدور.
• اظهار نامه اجمالی
فرم مخصوصی است حاکی از خلاصه مشخصات محموله یک کشتی، یک هواپیما یا یک کاروان از کامیونها که ضمن آن تعداد بسته، وزن، مبدا، مقصد، نام کشتی یا ديگر وسایل حمل، تعداد اقلام محموله در آن ثبت شده و به ضمیمه مانیفست به گمرک تسلیم میشود در اظهارنامه اجمالی بعد از ذکر مشخصات موسسه حامل و مشخصات وسیله نقلیه و گیرنده، نسبت به مشخصات کالا به نوشتن جمله «طبق مانیفست ضمیمه در.....صفحه.....قلم» اکتفا میشود.
•اظهار نامه ورود یا خروج Declaration of Arrivel or Departure
عبارتست از هر نوع اظهارنامهای که توسط شخص مسوول وسیله حمل و نقل یا نماینده او باید هنگام ورود یا خروج وسیله حمل و نقل به مقامات گمرکی ارايه شود و حاوی مشخصات لازم در ارتباط با وسیله حمل و نقل، مسیر سفر، بار، کالاهای توشهای و ملزومات، کارکنان و مسافرین میباشد.
•اظهارنامه کالا Goods Declaration
اظهاری است که بر روی برگی که گمرک تعیین نموده، تنظیم میشود، در این اظهارنامه اشخاص ذینفع روش گمرکی را که باید در مورد کالا اجرا گردد، ذکر میکنند و مشخصاتی را که از نظر گمرک برای اجرای آن روش لازم است قید میکنند.
•اظهار نامه مبدا Declaration of Origin
عبارتست از یک شرح مقتضی در رابطه با مبدا کالاهای ساخته شده که در موقع صدور آنها توسط سازنده، تولید کننده، تهیه کننده، صادر کننده، یا هر شخص صلاحیتدار دیگری در فاکتور تجاری یا هر سند دیگری که مربوط به کالاها باشد ذکر میگردد.
•اعلامیه ارز
سندی است بانک که مبلغ ارز انتقال یافته جهت خرید کالا و هم ارز ریالی آن و تاریخ گشایش اعتبار آن را نشان میدهد.
•بار انداز
محل سرپوشیدهای است که یک یا چند طرف آن دیوار نداشته باشد و کالاها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آنجا گذاشته میشود.
• بار نویسی
مامورین مخصوص موقع تخلیه کالا از وسايط نقلیه، به تدریج ریز آن را مینویسند تا بعداً با بارنامه و مانیفست تطبیق داده شود.
• بارنامه
در اصطلاح بینالمللی کشتیرانی بارنامه را «بیل آولیدینگ» و در جاده و در هواپیما «سی.ام.آر» میخوانند. بارنامه مدرکی است برای حمل یک واحد و یا یک پارتی کالا که به عنوان گیرنده در مقصد از طرف موسسه حمل و نقل در مبدا بارگیری کالا، صادر میشود. بارنامه حاوی مشخصات ظاهری کالا از قبیل تعداد بستهها، شماره و علامت آنها، وزن با ظرف و گاهی نیز وزن خالص یا مقدار و نوع کالا طبق آن چه فرستنده اظهار کرده است، میباشد. گیرنده بارنامه بر طبق مفاد آن، کالا را از موسسه حمل و نقل دریافت میدارد.
• پروفرما
سیاهه خریدی است که فروشنده از مبدا به عنوان پیشنهاد فروش، یا تعیین ارزش و شرایط فروش، صادر میکند. این سیاهه قبل از سفارش کالا، باید به تایید مرکز تهیه و توزیع مربوطه برسد. پروفورما را پیش فاکتور نیز میگویند.
• ترانشیپ Transshipment
(انتقال کالا از یک وسیله حمله به وسیله حمل دیگر)
عبارت است از روش گمرکی که به موجب آن کالاها تحت نظارت گمرکی از یک وسیله حمل و نقل ورودی به یک وسیله حمل و نقل خروجی (صدور) در حوزه یک دفتر گمرکی که آن دفتر در عین حال دفتر گمرکی توام برای ورود و صدور است، انتقال داده میشوند.
• تعهد ترانزیت Transit bond-note
سندی است که توسط گمرک تنظیم میشود و به موجب آن اجازه داده میشود که کالاها به طور ترانزیت گمرکی بدون پیش پرداخت حقوق و عوارض ورودی حمل شوند و معمولاً حاوی کلیه مشخصات لازم برای تعیین حقوق و عوارض ورودی در مورد مقتضی و یک تعهد تضمین شده مبنی بر ارايه کالاها با مهر و موم گمرکی و سیم و سرب دست نخورده به دفتر گمرکی مقصد میباشد.
• ترخیص کالا Clearance of Goods
عبارتست از انجام تشریفات گمرکی لازم برای صدور کالاها، برای مصرف داخلی (قطعی) با قرار دادن آنها تحت روش گمرکی دیگر.
•درابک Drawback
عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودی که به موجب روش درابک مسترد میشود.
•سیاهه تجاری
صورت حسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور میشود. سیاهه باید دارای موارد زیر باشد:
تاریخ ـ نام و نشانی خریدار و فروشنده ـ شماره سفارش یا قرارداد ـ مقدار و شرح کالا ـ قیمت واحد ـ شرح هر گونه هزینه اضافی توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است ـ ارزش کل کالا ـ وزن کالا ـ تعداد بستهها ـ علايم و شمارههای حمل ـ شرایط تحویل و پرداخت ـ جزيیات حمل
•سیف CIF
سیف به معنای بهای تمام شده کالا در مرکز کشور مقصد است که تشکیل میشود از بهای کالا در شهر مبدا، هزینه بستهبندی، کرایه حمل تا بندر کشور مقصد و هزینه بیمه تا مقصد.
• سی اند اف C&F
یعنی فقط بهای کالا در مبدا به اضافه هزینههای بستهبندی و کرایه تا بندر مقصد.
•عدل
به یک واحد کالا گفته میشود که در صندوق یا کارتن یا گونی و حصیر و غیره بستهبندی شده باشد.
• فله
به کالاهایی که بدون لفاف، در واگنها یا کامیونهای اتاقدار و یا کشتی حمل میشود فله میگویند. کالاهایی مانند شکر، گندم، حبوبات و علوفه و از این قبیل به صورت فله حمل میشود.
•فوب FOB
یعنی بهای تمام شده روی کشتی در مبدا، در این صورت کرایه حمل از بندر مبدا تا بندر مقصد روی کالا اضافه شده است.
•کانتینر
محفظه بزرگی است از چوب یا فلز که اغلب حجم تمام کفه یک کامیون بزرگ یا تریلر را فرا میگیرد.
•کالای متروکه
کالاهایی که مدت توقف قانونی آنها در اماکن گمرکی یا انبار اختصاصی پایان یافته و ترخیص نشده باشد، کالای متروکه خوانده میشود.
•کابوتاژ
عبارتست از حمل کالا از یک بندر کشور به بندر دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر، که از راه کشور همجوار صورت گیرد.
برای کابوتاژ، تشریفات گمرکی لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد که یکی هنگام خروج کالا از بندر یا مرز تنظیم میشود و یکی هم هنگام ورود به گمرک مرز یا بندر.
•کارنه تیر
کارنه تیر سند ترانزیتی بینالمللی کالا از راه زمینی است که در مبدا صادر میشود و به موجب آن کالا از کشورهای بین راه تا مقصد که به طور ترانزیت عبور میکند نیازی به انجام تشریفات ترانیزیت در مرز ورودی و خروجی هر کشور نخواهد بود.
•کارنه آ.ت.آ ATA
مدرک ورود موقت بینالمللی است، اگر شخص یا شرکتی کالایی به صورت ورود موقت جهت شرکت در نمایشگاهها یا تاسیس نمایشگاه، وارد نماید و یا نمونههایی برای ارايه به مشتریان وارد کند، به موجب این مدرک نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ورود موقت نخواهد داشت.
• کالاهای توشهای و ملزومات Store
عبارت است از کالاهای اختصاص یافته برای مصرف توسط مسافران و کارکنان کشتیها، هواپیماها یا قطارها، این کالاها ممکن است فروخته شده باشد یا نشده باشد.
•کنوانسیون آ.ت.آ ATA Convention
اصطلاحی است که عموماً در ارتباط با کنوانسیون گمرکی در بار هرچه آت آ برای ورود موقت کالا به کار برده میشود. این کنوانسیون در سال 1961 از طرف شورای همکاری گمرکی در بروکسل پذیرفته شده است.
• کنوانسیون کیوتر Kyoto Convention
اصطلاحی است که عموماً در ارتباط با کنوانسیون بینالمللی برای ساده کردن و هماهنگ کردن روشهای گمرکی به کار برده میشود. این کنوانسیون در سال 1973 از طرف شورای همکاری گمرکی در کیوتو پذیرفته شده است.
• کنوانسیون نایروبی Nairobi Convention
اصطلاحی است که عموماً در ارتباط با کنوانسیون بینالمللی همکاری متقابل اداری به منظور پیشگیری تجسس و کیفر تخلفات گمرکی به کار برده میشود این کنوانسیون در سال 1977 از طرف شورای همکاری گمرکی در نایروبی پذیرفته شده است.
• گواهی مبدا Certificate of Orign
اظهاریه امضا شدهای است که حاكی از مبدا ساخت کالا میباشد. گواهی مبدا توسط صادر کننده کالا و یا نمایندهاش تهیه میشود ولی این گواهی در بعضی از کشورها باید روی فرم خاصی که حاوی تایید یک سازمان اداری مستقل (برای مثال اتاق بازرگانی) باشد صادر شود.
• گواهی بازرسی:
انجام بازرسی توسط یک موسسه بازرسی را مشخص میکند. مرجع مذکور، محموله را با توجه به علايم حمل، وزن، تعداد بستهها، مورد بررسی کمی و کیفی قرار داده و گزارش خود را ارايه میدهد.
• گواهی بیمه:
سندی است که باید توسط شرکت بیمه و یا نمایندگی آن و یا به وسیله پذیرهنویسان صادر و یا امضا شده باشد و تاریخ آن باید همزمان و یا قبل از تاریخ حمل باشد. مبلغ بیمه نامه باید حداقل برابر با ارزش سیف کالا باشد.
گواهی بیمه باید:
1- با آن چه که در اعتبار ذکر شده مطابقت داشته باشد.
2-کلیه خطرات ذکر شده در اعتبار را در برگیرد.
3- با سایر اسناد در مورد محموله و شرح کالا مطابقت داشته باشد.
lay time تعداد روزهایی که مآمور بندر اجازه بارگیری یا تخلیه بار از کشتی را می دهد بدون اینکه هزینه معلطلی ببار آید. |
time charter اجاره ناو برای مدت زمان معین بجای تعداد سفرهای مشخص. آن هزینه های بارگیری و تخلیه بار را نیز در بر میگیرد. |
voyage charter اجاره ناو برای تعداد سفرهای مشخص. |
charter party contract قرارداد اجاره یا کرایه بین مالک یک ناو (کشتی یا هواپیما) و مستأجر. طبق این قرارداد تمام یا بخشی از یک ناو برای یک یا چند سفر برای مدت زمان معینی اجاره داده می شود. معمولاً مالک ناو حق مالکیت و کنترل دارد در حالیکه چارتر حق دارد بنادر را انتخاب کند. |
low ship کشتی با توقف |
fast ship کشتی بی توقف |
time table جدول زمانی |
PI (Pro forma Invoice)پیش فاکتور |
delivery terms شرایط حمل |
payment terms شرایط پرداخت |
Man day در یک واحد تولید صنعتی، برابر با کاری که یک نفر می تواند در یک روز تولید کند. |
visual inspection بازرسی عینی |
packing list محتویات داخل بسته (چه نوع کالا و چه تعداد داخل بسته است) |
TT (Telegraphic Transfer) انتقال تلگرافی |
Western Union |
turnkey contract قرارداد کلید در دست، قرارداد ساخت که در آن یک پروژه می تواند با تکمیل شدن پول ایجاد کند. |
net back هزینه مربوط به آوردن نفت خام به بازار و درآمدهای حاصل از همه تولیدات نفتی. این اصطلاح فقط در مورد شرکتهای تأمین کنده نفت بکار می رود. |
buy back در صادرات: قول و قرار تجاری متقابل که طی آن صادرکننده چک یک کالا توافق می کند بخشی از کالاهای تولید را بعنوان مشوق برای خریدار بخرد. |
lead time زمان قبل از سفارش تا زمان دریافت کالا |
time schedule جدول زمان بندی |
FiFo (first in first out) کالایی که اول وارد انبار می شود اول از انبار خارج می شود. |
LiFo (last in first out) کالایی که آخر وارد انبار می شود اول از انبار خارج می شود. |
packing container تعداد بسته های داخل کانتینر |
FCL (Full Container Load) بار کانتینر متعلق به یک نفر است و یک بارنامه دارد. |
LCL (Low Container Load) خرده بار کانتینر، بار کانتینر متعلق به چند نفر است و چند بارنامه دارد. |
groupage خرده بار کامیون |
BI (Business Intelligence) هوش تجاری |
open account trade تجارت حساب باز، خریدار وجه کالا را بعد از دریافت کالا بصورت مدت دار می پردازد. |
usance یوزانس، مدت زمان معمول برای پرداخت برات مثل چک یا حواله |
deferred payment پرداخت مدت دار، قرضی که در آن قرض گیرنده در زمانهای مشخصی در آینده می پردازد. |
FOB (Free On Board) تحویل در عرشه |
FCA تحویل کالا در زمان مشخص شده |
goods on route کالاها روی کامیون بوده و کامیون در مسیر حمل قرار دارد. |
shipped on board کالاها روی کشتی بوده و کشتی در مسیر حمل قرار دارد. |
RFSBL (Receipt For Shipment Bill of Lading) |
liner ship نام کشتی هایی که در مسیرهای منظم حرکت می کنند. |
tramp ship نام کشتی هایی که در مسیرهای نامنظم حرکت می کنند. |
Via مرز |
vendor list فهرست شرکتهای فروشنده |
BL (Bill of Lading) بارنامه سندی است که شرکت حمل کننده یا فورواردر پس از دریافت کالا و قرار گرفتن آن بر روی وسیله نقلیه و حرکت وسیله نقلیه توسط فوروادر یا کریر صادر می شود. |
way bill راه نامه، در راهنامه باید کالا برسد، قبض انبار بدست خریدار برسد و حالا می توان قبض انبار را در محضر به فرد دیگری بفروشیم. |
negotiable BL بارنامه قابل معامله، بارنامه ای است که قابلیت خرید و فروش دارد و صاحب اصلی آن consignee می تواند و اختیار دارد قبل از رسیدن کالا به مقصد مالکیت آن را به فرد دیگری منتقل کند که این انتقال در محضر صورت می گیرد. بارنامه های قابل انتقال بارنامه های زمینی و دریایی هستند. |
consignee صاحب کالا، تحویل گیرنده |
consignor فروشنده، ارسال کننده |
notify party مطلع شونده، سفارش دهنده |
stale goods کالای متروکه، کالایی که باید طی زمان معینی از گمرک خارج می شده و نشده است. |
forwarder بازاریاب حمل، متصدی حمل، هماهنگ کننده حمل |
carrier حمل کننده |
receiver نماینده شرکت حمل کننده در مقصد است که وظیفه تحویل کالا به گمرک مقصد را دارد. |
manifest فهرست موجودی کالا در وسیله حمل نقل (کشتی، هواپیما، قطار، کامیون) |
CV (Customs Value) ارزشی که مسئولان گمرکی برای کالا اعلام می کنند. |
discount rate میزان تخفیف |
BP (Business Plan) طرح تجاری |
price list لیست قیمت |
Freeze time در حمل، فاصله زمانی منتظر ماندن کالا تا بارگیری روی وسیله نقلیه بعدی را می گویند. |
Single window system: سيستم پنجره واحد تجاری.يعنی كليه مسئولين (بانك،بيمه،وزارت بازرگانی و ...) و يا نماينده تام الاختيار آنها كه در امر واردات،صادرات و يا ترانزيت كالا نقش دارند می بايست در آن مكان حضور داشته تا متقاضی درخواست خود را به آن واخد و يا پنجره ارائه نمايد و پس از بررسی و در صورت امكان مجوزهای مربوطه صادر و به ايشان تحويل گردد.(در ايران اين پنجره را فعلا در دنيای مجازی داريم.كامل نيست)
|
trader افراد حقیقی یا حقوقی که خدمات بازرگانی میدهند. |
discount تنزیل یا کاهش (به این معنی که پولی که تو بانکه و یه ماه دیگه بدست می رسد رو زودتر می خوام پس تنزیل رو انجام می دم.) |
clean BL بارنامه سالم و dirty BL بارنامه ناسالم بارنامه سالم بارنامه ای است که بسته های تحویلی بوسیله حمل هیچ آسیب ظاهری نداشته باشند و یا اگر کالا دارای ماهیت بسته بندی نمی باشد مانند ماشین آلات راه سازی و خودروها، کالای موردنظر از نظر ظاهری سالم باشد. |
MD (manufacturing director) اظهار نظر فروشنده نسبت به کیفیت یا با استاندارد تولید شدن کالای مورد نظر است. خریدار از فروشنده در ازای کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری هستند دریافت کند. {SD (supplier director) اظهارنظر تأمین کننده} |
ETD (Estimated Time of Departure) زمان تقریبی حرکت کشتی از بندر مبدأ را گویند. |
ETA (Estimated Time of Arrival) زمان تقریبی رسیدن کشتی به بندر مقصد را گویند. |
CY (Container Yard) اولین نقطه پیاده کردن کانتینر یا آخرین نقطه بارگیری. |
CFS (Container Freight Station) محل نگهداری کانتینر، این اصطلاح به این معنی است که حمل کننده یا carrier در بندر مبدأ با مسئولیت و هزینه خودش بارگیری می کند و کالاها با مسئولیت و هزینه تحویل گیرنده در بندر مقصد تخلیه می شوند. |
THC (Terminal Handling Cost) هزینه تخلیه و جابجایی کانتینر از CY تا CFS را گویند.(هزینه حمل و نقل ترمینال) |
ICC (International Chamber of Commerce) اتاق بازرگانی بین المللی |
UCP (Uniform Customs & Practice of documentary credit) مقررات متحدالشکل ناظر بر اعتبارات اسنادی |
Partial shipment حمل به دفعات یعنی فروشنده کالا را در چند مرحله بفرستد (allowed) و اگر یکباره بفرستد (not allowed) |
Maturity date در LC های مدت دار یا deferred تاریخ پرداخت وجه در موعد مقرر. |
negotiation date تاریخ معامله |
clean negotiation معامله بدون مغایرت. اسنادی که بانک معامله کننده آنها را طی مدت معین شده بررسی نماید و در آن اسناد هیچ مغایرتی وجود نداشته باشد را گویند. |
Value date زمان پرداخت یا واریز وجه به حساب فروشنده است. |
Value spot پرداخت فوری تا حداکثر دو روز |
FOB destination برابر است با DES (Delivered Ex-Ship) فروشنده هزینه حمل و معمولاً هزینه های بیمه را از نقطه تولید تا مقصد خاصی که در آن خریدار مسئولیت را بعهده می گیرد می پردازد. این شرط در اینکوترمز 2000 بود که در اینکوترمز 2010 حذف شد. |
FOB origin خریدار از مبدأ مسئولیت حمل کالا را بعهده می گیرد. |
SAD (Single Administrative Document) پیش نویس اظهارنامه گمرکی که پس از تکمیل شدن کلیه اسناد می بایست پیش نویس اظهارنامه گمرکی را تکمیل کنیم. |
SEPA (Single Euro Payment Area) روش انتقال پول یا وجه یا سرمایه که فقط در منطقه اروپا تعریف شده است. |
MT103 یکی از سوئیفت های پرداخت می باشد. ارائه مدرک لازم است(مدارکی که مرد نظر ما است را به بانک منتقل می کنیم) تا فروشنده وجه را برداشت کند. در واقع به این معنی است که پس از واریز وجه به بانک فروشنده، فروشنده می تواند با شرایط مندرج (اسناد مورد توافق طرفین) وجه خود را از بانک دریافت بنماید. گاهاً در مقابل اسناد حمل این برداشت امکانپذیر خواهد بود. |
MT103/23 به این مفهوم می باشد که پس از واریز وجه به بانک فروشنده، فروشنده می تواند با ارائه کارت شناسایی وجه موردنظر را دریافت بنماید. |
Hand-on LC اعتبار اسنادی مستقیم می باشد که بانک گشایش کننده اعتبار (بانک خریدار) بانک ابلاغ کننده و بانک معامله کننده و پرداخت کننده نیز می باشد. |
90%-10% در بند پرداخت پیش فاکتور به این معنی است که پس از حمل کالا و ارائه اسناد حمل به بانک معامله کننده و پس از بررسی آنها در صورت عدم مغایرت(حتی یک حرف در املا آن نباید استباه یا جا به جا باشد) و نقدی بودن شرط پرداخت 90% وجه اسناد را به فروشنده پرداخت یا به حساب ایشان واریز می کند و 10% مابقی بسته به شرطی می باشد که مشخص کرده اند. بطور مثال بعد از رسیدن کالا به انبار خریدار و دارا بودن صحت کیمت و کیفیت، 10% مابقی را خریدار به بانک اعلام می کند تا بانک گشایش کننده نیز 10% وجه را به بانک فروشنده پرداخت نماید.(این درصدها می تواند متغیر باشد) |
tally man (taller): باری که بطور کامل بر روی کشتی یا هواپیما بارگیری نشده ولی در بارنامه یا راهنامه هوایی فهرست شده است. زمانی که کالایی بخواهد به هر وسیله نقلیه ورود پیدا کند، tally man فرم دریافت کالا (RFSBL) را تکیمل می کند و براساس گزارش و اظهار tally man شرکت حمل کننده بعد از حرکت وسیله نقلیه از گمرک بارنامه را صادر می کند. لازم بذکر است که کارمند شرکت حمل carrier است. |
short shipment: در مبداً یعنی زمانی که صادرکننده یا فروشنده ای کالای خود را از گمرک ترخیص و جهت حمل به شرکت کشتیرانی تحویل می دهد ولی مسئول دریافت کالا اظهار می نماید برای این تعداد کانتینر فضا ندارد و فقط بخشی از کالاها به کشتی بارگیری می شود و بخش دیگری که بارگیری نمی شود را short shipment در مبدأ می گویند. می توانیم اسناد را در دو بارنامه به بانک تحویل دهیم مثلاً اگر partial shipment بصورت allowed باشد و time table مشخص کرده باشیم در یک بارنامه 79 کانتینر و در بارنامه دیگر 21 کانتینر می فرستیم. Short shipment در مقصد یعنی زمانی که وسیله نقلیه به گمرک مقصد می رسد از نماینده حمل و نقل receiver اجازه ورود می گیرد، کالا اگر نیاز به کارگر باشد با کارگر اگر نیاز به لیفتراک باشد با لیفتراک به انبار گمرک منتقل می شود و درب کامیون باز شده شروع به تخلیه کالاها می کند، کالاها کم است که در این حالت short shipment در مقصد صورت می گیرد که تعداد کسری در قبض انبار ذکر می شود. Short shipment در مقصد به شرکت حمل کننده ربط دارد. در صورتی که تعداد مندرج در قبض انبار کمتر از تعداد مندرج در بارنامه باشد خریدار (صاحب کالا یا نماینده ایشان) باید صورت مجلس کسر دریافتی کالا مورد تأیید گمرک و receiver باشد را دریافت کند و سپس با سایر مدارک جهت بررسی و اخذ خسارت به شرکت بیمه مراجعه نماید. quantity, quality, packing حداقل هایی است که بازرس بررسی می کند. |
forfeiting: |
: strip تخلیه کالاها از کانتینر را استریپ کردن می گویند. |
shortage: به کسری کالاها در بسته ها shortage گویند که متوجه فروشنده است. |
tare وزن کانتینر را tare می گویند. |
جلسه اول:
* دو نوع صادرات داریم: صادرات قطعی مثل زمانی که کالایی را صادر می کنیم و صادرات موقت مثل زمانی که مثلاً برای شرکت در نمایشگاه کالاهایمان را از کشور خارج می کنیم.
* هفت منطقه آزاد داریم: ارس، انزلی، اروند، چابهار، قشم، کیش،
* مشخصات سیستم: در جزوه
* شناسایی تولیدکنندگان برای خرید کالا از طریق اتاق بازرگانی، سفارت، اینترنت، نمایشگاه و vendor list لیست فروشندگان که شرکت از قبل دارد و مطمئن ترین و بهترین روش، نمایشگاه است.
* معرفی سایت: www.ufi.org اتحادیه بین المللی نمایشگاههای جهان و www.iranfair.com نمایشگاههای ایران، www.isiri.ir اداره استاندارد که مدیرکل آن خانم پیروزبخت است، www.tpo.ir سازمان توسعه تجارت، www.cbi.ir بانک مرکزی
* مقررات صادرات و واردات مثلاً ترخیص خودروهای بالای 2500 سی سی ممنوع بود که تا 48 ساعت قبل آزاد شد.
* بارنامه در تجارت خارجی چه زمانی صادر می شود؟ زمانی که کالاها به بندر مبدأ رسید RFSBL صادر می شود که رسید دریافت کالا است و بعد از اینکه بر روی وسیله حمل قرار گرفت BL یا بارنامه صادر می شود. بارنامه باید 3 نسخه باشد و هر 3 نسخه اصلی به دست خریدار برسد.
* اطلاعات فنی و بازرگانی در یک برگه برای ده شرکت خلاصه می شود.
* مهمتر از قیمت تخفیف حتماً باید گرفته شود.
* چند نوع تخفیف داریم: سه نوع. تخفیف نقدی یا cash discount که در صورت پرداخت 100% نقدی این تخفیف را می گیریم. تخفیف تجاری که با گرفتن نمایندگی یک شرکت کالاها را کمتر از قیمت قبلی دریافت می کنیم. تخفیف مقداری که هر چه کالای بیشتری بخریم منجر به کاهش قیمت می شود.
* مناقصه چند نوع است: دو نوع. محدود و نامحدود
* در BP (Business Plan) مقدار سفارش سالیانه، روش خرید، شرایط خود ما در کشور، سرمایه ما، توانایی تولید درج می شود بطوری که شرایط تا حداقل 3 سال برای شرکتی که می خواهیم از آن نمایندگی بگیریم مشخص باشد.
به نام خدا
اندیشه تشکیل کنفرانس پیرامون تجارت بین الملل در شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل مطرح شد. هدف اولیه این بود که نهاد ثالثی ایجاد شود تا همکاری اقتصادی سال را هدایت کند و به موسسات برتن وودز (بانک جهانی و صندوق بین المللی پول) ملحق شود هرچند در ابتدا طرح کامل سازمان تجارت بین المللی (ITO) به عنوان یک کارگزار تخصصی سازمان ملل متحد با استقبال مواجه شد اما کشورهای در حال توسعه با آن مخالفت کردند در نتیجه این بحث و تبادل نظرها تعداد زیادی پیشنهاد به منشور اضافه شد یکی از بخش های منشور تجارت جهانی یک قرارداد 34 ماده ای بود که در 30 اکتبر 1947 بین 23 کشور که به طور عمده صنعتی بودند امضا شد این قرارداد همان موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) می باشد.
دلائل و عوامل شکلدهندهی
1. یکی تئوری مزیتهای نسبی که در اقتصاد مطرح است؛ به این معنی که کشورهایی که دارای تولیدات مختلف هستند اگر هر محصولی را که در آن تخصص دارند تولید کنند و اجازه بدهند آزادانه میان کشورها مبادله شود و تبادل تجاری صورت بگیرد به نفع هر دو کشور و یا چند کشور طرف قرارداد خواهد بود.
2. بحث دوم مربوط به ویرانیهای پس از جنگ دوم جهانی بود که کشورهای درگیر در جنگ به این فکر افتادند با افزایش سطح تجارت بین یکدیگر بتوانند رفاه نسبی را در این کشورها بالا ببرند.
موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) از سال 1948 تا 1994 قواعدی را برای بخش زیادی از تجارت جهانی وضع کرد.در این دوره رشد بازرگانی بین المللی از نرخ بالایی برخوردار بود و هرچند این موافقت نامه در طول 47 سال فعالیت خود یک موافقت نامه موقتی بود اما اهداف مهمی را در دستور کار خود قرار داده بود .
1- ایجاد نظام تجاری آزاد و باز : نظام تجاری آزاد و باز که یکی از اساس های مکتب کلاسیک لیبرالیسم است مدل تجاری است که در آن کالا ها و خدمات بدون محدودیت های دولتی بین و یا درون کشورها انتقال می یابد و این محدودیت ها شامل تعرفه و گمرک است.
خالی از لطف نیست که تفاوت تجارت آزاد با دیگر روشهای تجاری را ذکر کنیم ، در تجارت آزاد تخصیص کالا در میان کشورهای تجاری بر اساس قیمت های مصنوع صورت می گیرد که ممکن است بازتاب واقعی عرضه و تقاضا باشد که توضیح بیشتر در این مورد خلط مبحث با مباحث اقتصاد خواهد شد و از بحث حقوقی دور می شویم ، تنها ویژگی های تجارت آزاد رو ذکر می کنیم.
1- تجارت کالا بدون تعرفه و گمرک و یا دیگر موانع تجاری
2- دسترسی آزاد به بازارها
3- عدم وجود سیاست های منحرف کننده تجارت که به سود برخی از افراد و شرکت ها باشد
4- دسترسی آزاد به اطلاعات بازار
5- جنبش آزاد کارگری در بین و داخل کشورها
6- حرکت آزاد سرمایه در بین و خلال کشورها
که کشورهایی که عضو هستند محدودیت های خاصی را اعمال می کنند و تمامی تعرفه ها و موانع تجاری را برطرف نکرده اند.
2- ارتقا سطح زندگی برای کشورهای عضو :
با توجه به اینکه از پایان جنگ جهانی دوم زمان زیادی نمی گذشت کشورها دور جدیدی از رکود اقتصادی را تجربه می کردند بنابر این نیازمند سیاست گذاری هایی بودند تا کشورها دوباره شکوفایی اقتصادی را تجربه کنند و در نتیجه سطح زندگی ارتقا یابد .
3- فراهم اوردن امکانات اشتغال کامل :
بالا بودن نرخ اشتغال در هر کشور نشان دهنده رشد اقتصادی آن کشور است در نتیجه گردش ثروت در جامعه ، بنابر این این هدف در سیاست گذاری های سازمان جای گرفت
4- افزایش درآمدهای واقعی و تقاضا
5- بهره برداری موثرتر از منابع جهانی و گسترش تولید و تجارت بین المللی که در متن رسمی موافقت نامه هم تصریح شده است.
گات در واقع یک چارچوب بینالمللی است که هدف اساسی آن برداشتن موانع از سر راه مبادلات آزاد اقتصادی در زمینهی کالاها و خدمات و سایر زمینهها میباشد. بهطورکلی هدف گات آزادسازی تجارت بین کشورهای عضو است. بهعبارت دیگر گات دنیای مطلوبی است که سعی میشود در آن مرز سیاسی به مرز اقتصادی تبدیل نشود.
پس در مورد گات میتوان به این نتیجه رسید که در وهلهی نخست گات چارچوبی است بینالمللی برای رفع موانعی که بر سر راه توسعهی تجارت آزاد کشورهای جهانی وجود دارد و نکتهی دوم اینکه هدف گات این است که از دیدگاه سیاسی، کشورها از طریق گسترش روابط اقتصادی بیشتر بههم نزدیک شده تا از این راه احتمال وقوع جنگ کاهش یابد؛ ارتباطات فرهنگی گسترش یابد و در هر حال از دیدگاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورها بیشتر بههم نزدیک شوند تا تضادها و برخوردها محدود گردد.
در دوران فعالیت گات مذاکرات آزادسازی تجارت همچنان تداوم یافت ، حجم تجارت جهانی رو به افزایش رفت به طوری که حجم معاملات تجاری در سال 1948 از 20% به نرخ 95% اکنون رسیده است ،
تعرفه های گمرکی سیر نزولی پیدا کرد و تلاش برای ادامه مذاکرات بین المللی جهت آزاد سازی تجارت جهانی و تسهیل دسترسی به بازار کالا و خدمات ادامه یافت.
در سپتامبر 1986 دور مذاکرات اروگوئه با هدف آزاد سازی تجارت جهانی شروع به کار کرد ، در سال 1993 در همین کنفرانس یک موافقت نامه 550 صفحه ای توسط 117 کشور به تصویب رسید که بزرگترین قرارداد تجاری در آن زمان محسوب می شد که به ترتیب سازمان تجارت جهانی WTO بوجود آمد در حقیقت این سازمان جانشین گات شد و همان اهداف را با کمی تغییر دنبال کرد.
اهدافی که سازمان تجارت بین الملل برای خود تعریف کرده است :
1- ارتقا سطح زندگی
2- تامین اشتغال کامل در کشورهای عضو
3- توسعه تولید و تجارت و بهرهوری بهینه از منابع تجارت جهانی
4- دسترسی به توسعه پایدار با بهره برداری بهینه از منابع
5- حفظ محیط زیست
6- افزایش سهم کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته از رشد تجارت بین الملل
علاوه بر اینها گسترش تولید تجارت خدمات علاوه بر گسترش تولید و تجارت کالا ها در دستور کار سازمان قرار گرفته است و همچنین استفاده از منابع جهانی هم به حمایت از محیط زیست و رشد پایدار مشروط شده است.
در همین راستا WTO به مدیریت و تسهیل عملیات اجرایی و توسعه اهداف موافقت نامه سازمان تجارت جهانی و تهیه چارچوب لازم برای اجرای مدیریت موافقت نامه های تجاری چند جانبه می پردازد. همچنین نقش فراهم کردن امکانات گردهمایی اعضا برای مذاکره و مشورت در زمینه روابط چند جانبه تجاری و اجرا و تدوین مقررات مربوط به روشهای حل اختلاف میان اعضا را بر عهده دارد. علاوه بر این این سازمان موظف است نظام بررسی و تجدید نظر در سیاست های تجاری را بر قرار ساخته و با سازمانها و تشکیلات اقتصادی بین المللی همچون صندوق بین المللی پول و بانک جهانی همکاری داشته باشد
کشورهایی که به عضویت سازمان جهانی تجارت در می ایند می بایست تمامی دعاوی مربوط به تجارت و حقوق مالکیت معنوی خود را در قالب این سازمان حل و فصل کند و از مقررات آن بویژه در اعمال موانع تجاری غیر تعرفه ای سرپیچی ننمایند ، موانع غیر تعرفه ای دسترسی برخی کشورها به بازارهای یکدیگر را محدود و تجارت چند جانبه را تهدید می کند و در قالب مقررات جدید جهانی تجارت با حذف موانع غیر تعرفه ای و یارانه محصولات کشاورزی برخی از کشورها از منافع ویژه ای برخوردار می شوند .
سازمان تجارت جهانی برای رسیدن به اهداف خود علاوه بر قانونگذاری اصولی را برای خود تعریف کرده است :
1- اصل عدم تبعیض و اصل دولت کامله الوداد : طبق این اصل اگر کشوری امتیاز بازرگانی یا تعرفه ای را در مورد یکی از کشورهای عضو اعمال نماید این امتیاز یا تعرفه می بایست در مورد تمام شرکای تجاری عضو عضو سازمان تجارت جهانی تعمیم می یابد البته این اصل یک استثنا نیز دارد که به همگرایی های اقتصادی مانند اتحادیه گمرکی بین چند کشور مربوط می شود این استثنا بدین معناست که سازمان تجارت جهانی سایر پیمانهای تجاری (مانند : اتحادیه اروپا یا نفتا) را نیز به رسمیت می شناسد.
2- اصل آزاد سازی تجارت : استفاده از محدودیت های غیر تعرفه ای در تجارت همچون سهمیه بندی و صدور پروانه واردات ممنوع است و کشورها تنها با استفاده از وضع تعرفه های گمرکی مجازند از صنایع داخلی حمایت کنند.
3- اصل کاهش تعرفه های گمرکی : طبق این اصل کشورها متعهد می گردند پس از حذف موانع غیر تعرفه ای ، تعرفه های گمرکی خود را تثبیت کند و به تدریج آنها را کاهش دهند. این اصل در طول 50 سال عمر گات و سازمان تجارت جهانی به نتایج مطلوبی رسیده و سطح تعرفه های گمرکی به تدریج کاهش یافته. البته این اصل نیز در مورد محصولات کشاورزی در کشورهایی که با مشکلات پرداخت مواجه اند استثنا قائل شده است.
4- اصل شفافیت بخشیدن به مقررات تجاری
5- اصل تجارت عادلانه یا منصفانه : هر گونه عمل کشورهای عضو که جنبه دامپینگ (فروش زیر قیمت تمام شده) داشته باشد ممنوع است.
6- اصل حفظ رفتار ویژه با کشورهایی که کمترین درجه توسعه یافتگی را دارند : این اصل برای همیاری با کشورهای در حال توسعه در تحمیل تغییرات کمتر و انجام اصلاحات در مدتی طولانی تر و به صورت یک طرفه مطرح شده است.
7- اعطای هرگونه وام و تخفیف مالیاتی به منظور تشویق عدم واردات کالای غیر قانونی است.
8- انجام مشورت در مورد سیاست های بازرگانی با دیگر اعضا و حل و فصل اختلافات ناشی از روابط تجری از طریق مذاکره.
سازمان تجارت جهانی برای دستیابی به موافقت نامه های مورد تایید اعضا و نیز نظارت بر حسن انجام آنها از وجود ارکان مختلف تصمیم گیری ، نظارتی ، اجرایی و حقوقی بهره میبرد.
این سازمان در روند رسیدن به اهداف خود وظایفی را نیز برای خود در نظر گرفته است که شامل :
1- مدیریت و تسهیل عملیات اجرایی و توسعه اهداف سازمان جهانی تجارت. این سازمان چارچوب لازم برای اجرا و مدیریت موافقت نامه های چندجانبه را فراهم میسازد.
2- فراهم نمودن امکانات گردهمایی اعضا برای مذاکره و شور درباره روابط چندجانبه تجاری.
3- اجرای تفاهمات و مقررات مربوط به حل اختلاف.
4- اجرای ساز و کار بررسی سیاست های تجاری.
5- همکاری با صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و سازمانهای وابسته به آنها در موارد مقتضی.
به دنبال اهداف و اصولی که سازمان برای خود تعریف کرد نقطه اوج و محقق گردیدن آرمانهای کشورهای حامی جهانی سازی و جهانی شدن اقتصاد را میتوان در سازمان جهانی بازرگانی جستجو کرد.که در نهایت بر این اهداف این مجموعه میتوان جنبه های مثبت و منفی زیادی را برشمرد.
فواید سیستم تجاری سازمان تجارت جهانی:
1- برقراری صلح
2- حل اختلاف تجاری
3- تنظیم مقررات
4- کاهش هزینه های زندگی
5- حق انتخاب
6- افزایش در آمدها
7- رشد واشتغال
8- بهره وری
9- چانه زنی سیاسی و مخالفت با گروه های فشار
10- دولت خوب
اکنون باید دید بعد از پنجاه سال فعالیت گات و سازمان تجارت جهانی این سازمان بزرگ تا چه حد توانسته در این راستا به موفقیت برسد وآیا این سازمان کارایی لازم و مورد قبول را داشته یا خیر؟
WTOکمتر از هر مجموعه دیگری به فریادهای سازمانهای حقوق بشر گوش داده است.این سازمان گرچه یکی از عمده ترین فعالیتهای خود را در ایجاد و تثبیت استانداردهای جهنی معرفی کرده است لکن همواره با ایجاد یک نوع رقابت غیر عادلانه در شکستن ایت استانداردها پیش قدم بوده است.استانداردهای این سازمان همواره بیشترین فشار را به گروههای کم درامد جوامع و دولتهای کمتر توسعه یافته تحمیل کرده و تنها به خصوصی سازی ارج مینهد آن هم بدون اخلاقیات و رعایت اقشار کم درآمد.
علاوه بر آن آنطور که شاهد هستیم اقتصاد جهانی رو به انشعاب گذاشته است.تشکیل گروهایی همچون منطقه یورو ا.سه.آن منطقه نفتا (تجارت آزاد آمریکای شمالی)در همین راستاست . در حال حاضر هر گروه اقتصادی تلاش گسترده ای را آغاز کرده است تا در منطقه ای که فعالیت میکند موقعیت خود را به تثبیت برساند . با این اوصاف نقش خود را در اقتصاد آینده پررنگ تر نماید.در حالت کلی اقتصاد جهانی امروز با سه مشکل عمده روبروست .اول:انشعاب و دسته بندی مناطق اقتصادی.دوم:پاسخ ندادن نقشه هایی کهWTOطراحی کرده بود و ایجاد یک نوع خشم در کشورهای جنوب مقابل کشورهای توسعه یافته .و سوم:ایجاد قراردادهای متعدد دو جانبه توسط آمریکا .
امروزه اما با توجه به وضعیت فعلی این نهاد ، بسیاری این پرسش ها را مطرح می کنند که آیا وجود سازمان تجارت جهانی اصولا کارایی دارد ؟ به خصوص اینکه این نهاد از سال 1994 تا کنون تصمیم مهمی نگرفته و تنها به مجری تبدیل شده و حتی بسیاری در آمریکا و اروپا این سازمان را به عدم ثبات و از بین بردن مشاغل نیز متهم می کنند . با این حال شعار تبادل آزاد اقتصادی که این سازمان در تلاش برای گسترش آنست، سبب رشد اقتصاد های نو ظهور و کاهش فقر در بسیاری از کشورها شده است و به رغم همه ضعفهایی که این سازمان دارد ف هنوز بسیار کشورهایی که تمایل الحاق به آن را دارند. روسیه به عنوان صد و پنجاه و ششمین عضو در اوت 2012 به این سازمان پیوست و هنوز کشورهایی دیگر در نوبت هستند.
هر چند بیلان کارWTO چندان با آرمانهای بلند بین المللی سازگار نیست لکن شکست و ضعف ان نیز تجربه خوشایندی نخواهد داشت. این سازمان بارها در مغایرت با دموکراسی ، محیط زیست و حقوق بشر اقدام کرده است ولی خلا ان می تواند مشکلات فراوانتری نیز به بار آورد.تاریخ نشان داده است که معمولا در پس هر دوره رشد و شکوفایی اقتصادی همیشه زمینه های رکود نیز فراهم میشود. هر چند در دهه های اخیر اصول تجارت آزاد بین المللی به قدرت پیشرفت کرده بود لکن آنچه در دهه اخیر دیده می شود بروز برخی کشمکش ها بین قدرت های اقتصادی برتر جهان است. قدرت هایی همچون آمریکا، ژاپن،چین، اروپا همواره در برابر هم صف آرایی میکنند و مشکلات خود را با کشمکش های اقتصادی بروز می دهند. هم اکنون قدرت های اقتصادی دست به یک سری اقدامات حمایتگرایانه از تجار داخلی زده و نشان داده اند که چندان به اصول تجارت آزاد مومن نیستند.
در اینکه مفاهیم اصول سازمان تجارت جهانی مقصد هستند شکی نیست اما برخی از آنها به نظر در حد ارزشهای اخلاقی نمود یافته اند و تحقق آنها در یک پرتوریا یا جامعه آرمانی ممکن است و در عرصه تجارت که هر کشور به دنبال منافع خود و رقابت ها منصفانه به نظر نمی رسد و تنها این مصالح تجاری نفع بیشتر و قدرت بیشتر است که دنبال می شود و در حد شعار باقی مانده و به نظر می رشد آرمانهای این سازمان بیشتر در قلمروهایی که اهداف یکسان دارند مثل جوامع کشورهای اروپایی قابل اعمال باشد نه همه کشورها با سیاست ،فرهنگ،اهداف،آمال،ادیان و میزان توسعه یافتگی مختلف و بالفرض هم ملحق شوند با واقعیت هایی که سازمان دنبال میکند هم خوانی ندارد.
آیا سازمان تجارت در شکل جدیدی از استعمار و امپریالیسم قالب یافته است ؟
برخی صاحبنظران تعتقاد دارند که اینگونه است چرا که با نفوذی کشورهای توسعه یافته و شرکتهای چند ملی شان بر کشورها دارند و با اعمال سیاست های اقتصادی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه،مداخله و پیش شرط الحاق را پذیرش تعهداتی فراتر از امتیازات تعیین میکند که به نوعی به نظر می رسد استعمار غیر مستقیم است و در رابطه امپریالیسم یا همان سرمایه داری که به نظر هدف سازمان است، چرا که همه چند حول محور سود و نفع بیشتر و مصالح تجاری می چرخند و این بزرگیان اقتصادی هستند که در پشت پرده سود می برند و کشورهای در حال توسعه و فقیر چون توان رقابت ندارند و بیشتر مصرف گرا هستند تا تولید کننده عامل افزایش ثروت آنها خواهد شد و این سرمایه داران هستند که با قبض بازار تولیدات و انحصار گرایی کشورهای در حال توسعه را به علت نداشتن توان ثابت به سمت مصرف گرایی ترغیب می کند و تظاهرات و عدم تمایل فرد بی علت نیست چرا که آنها با تمام وجود طعم مزایا و مضرات را چشیده اند.
آیا سازمان تجارت فقر را گسترش میدهد چگونه ؟
هدف سازمان از الحاق این است که هر کشور به نوع خود با کشف مدیریت نسبی خود به نوعی در تقسیم کار سهیم باشد اینکه برخی کشورها فقیر قادر به تولید نیستند و یا اگر هم باشند قدرت عرض اندام در برابر سرمایه داران بزرگ را ندارند چه میشود ؟ آیا آن سرمایه دران بزرگ حاضرند به خاطر اصل مزیت نسبی و تحقق تقسیم کار اجتماعی نمی تواند از یک کحصول دست بکشد و محصول بی کیفیت یک کشور فقیر را وارد کنند ؟
در امر تجارت که اصل شایسته سالاری حاکم است آنها آیا توان رقابت دارند یا همواره شاهد غارت منابع و نیروهای کارشان توسط شرکتهای چند ملیتی خواهند بود ؟
موافقان به کشورهایی مثل چین و هند استناد می کنند که بعد از اعمال آزاد سازی تجاری توسعه یافته اند اما از این امر غافل مانده اند که شاید این روش نسبت به تمام کشورها جواب ندهد.در ضمن با هجوم شرکتهای چند ملیتی و. صنایع توسعه یافته و انحصار و ورشکستگی کارخانجات و بنگاههای اقتصادی و بیکاری و پرداخت دستمزد کم کارگران مواجهیم. با آزاد سازی سرمایه گذاران خارجی با سرعت هرچه تمام تر در حالی که کشور میزبان توان سرمایه گذاری روی منابع طبیعی را ندارند دست به غارت و در نهایت موجب فقیر تر شدن کشور میزبان خواهند شد.
انتقاد ها
مقاله اصل : انتقاد از سازمان تجارت جهانی
به عقیده مخالفان برنامه های سازمان تجارت جهانی این سازمان تریبونی است که از طریق آن کشورها می توانند خواستهای شرکت های خود را به کرسی بنشانند.هیچ کشوری به اندازه آمریکا در استفاده از سازمان تجارت جهانی برای گشودن بازارهای خارجی و دفاع از صنایع داخلی اش فعال نبوده است.این سازمان بدون توجه به حقوق کارگران و حقظ محیط زیست، از قدرت خود برای وا داشتن کشورها (از جمله آمریکا) به فسخ سایر موافقت نامه ها و لغو قوانین ملی(از همه معروف تر لغو قانون مربوط به حمایت از لاکپشت های دریایی در خطر انقراض) به عنوان بخشی از مسئولیتش استفاده می کند ، با این استدلال که چنین محدودیت هایی موانعی در مقابل تجارت جهانی هستند. چنین مواضعی است که سازمان تجارت جهانی را نزد طرفداران محیط زیست و فعالان حقوق کارگری نا محبوب کرده است.
شرکتهای فرا ملیتی و نهاد های مال یطرفهای عمده ذی نفع از قوانین و ساز و کارهای اجرایی هستند که نهاد های مالی جهانی را رواج می دهند، گرچه این سیاست هایی آشکارتر و سازمان یافته تر شده است.
اما با توجه به تمامی انتقاد ها و مشکلاتی که دلایل رسیدن اهداف و آرمانهای سازمان وجود دارد نا عادلانه به نظر می رسد که کارایی سازمان را نادیده بگیریم و در کنار تمامی این انتقاد ها سو برداشتهایی نیز از سیاست های سازمان وجود دارد که می توان گفت این سو برداشت ها در حد تئوری های نا کارآمد است که ارکان مختلف سازمان بر آنها حسن نظارت دارند و از به وقوع پیوستن انها تا حدی زیادی جلوگیری می کند که این سوئ برداشتها شامل :
1- این سازمان برداشتهای خود را دیکته می کند.
2- سازمان تجارت جهانی یعنی تجارت آزاد به هر قیمتی
3- در این سازمان منافع بازرگانی بر توسعه اولویت دارد
4- در سازمان مذکور منافع بازرگانی بر سلامت و امنیت اولویت دارد
5- سازمان تجارت جهانی مشاغل را از بین می برد و فقر را توسعه می دهد
6- کشورهای کوچک در سازمان تجارت جهانی فاقد قدرت هستند
7- ابزاری است در دست گروههای فشار قدرت
8- در سازمان یاد شده منافع بازرگانی بر محیط زیست اولویت دارد
9- کشورهای ضعیف به زور مجبور به الحاق به سازمان تجارت جهانی هستند
10- زمان تجارت جهانی غیر دموکراتیک است
در آخر در یک جمع بندی کلی می توان اینگونه نتیجه گرفت که سازمان در ابتدا با هدف یکسان سازی تجاری و ایجاد بازار باز پا به عرصه وجود گذاشت و در این راه اهداف ، سایست ها و اصولی عملی را تعریف کرد اما انچه مانع از انجام انها به طور کامل می شود کشورهای توسعه یافته و پیشرفته اقتصادی هستند که تنها با هدف نفع شخصی اقتصادی و ایجاد بازارهای یکطرفه برای خود با این سازمان همکاری می کنند و عدالت اقتصادی و تجاری رعایت نمی کنند.
گردآوری:حدیثه صادقی.ملیحه خسروجردی.مرضیه قنبری.الهه رضایی
در هر کشوری جذب سرمایه گذاری خارجی یکی از مهمتریت و کارآمد ترین برنامه های دولت برای ارتقاء و توسعه ی سطح اقتصادی است ودر هر کشوری قوانین و آیین نامه هایی برای رسیدن به این مهم تصویب می شود. در این زمینه کشور ما نیز استثناء نیست .در این راستا قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی یکی از همین دست برنامه ها است.دلیل اهمیت جذب سرمایه گذاری در کشورها اعم از توسعه یافته یا توسعه نیافته در این است که معمولا کشورها با سرمایه های خود در امور زیر بنایی و طولانی مدت و ریسک پذیر اقدام به سرمایه گذاری نمیکنند.در واقع سرمایه گذاری خارجی به معنای به کارگیری سرمایه ی اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی است.که به معنای به کارگیری سرمایه خارجی در یک بنگاه اقتصادی جدید یا موجود پس از اخذ مجوز سرمایه گذاری است در واقع سرمایه گذاری خارجی عبارت است از بکارگیری سرمایه خارجی در فعالیتهائی که ریسک برگشت سرمایه و منافع آن به عهده سرمایه گذار باشد
اهمیت سرمایه گذاری خارجی:
- انتقال منابع ارزی به کشور میزبان
- رشد و توسعه اقتصادی کشور ودسترسی به بازارهای بین الملل
- رشد اشتغال و سرمایه انسانی
- کمک سمایه گذاری خارجی به توسعه ی ملی
- پر کردن شکاف در مدیریت ، کارفرمایی ، تکنولوژی ومهارت
- افزایش کمیت وکیفیت تولیدات
در گذشته شرکتهای چند ملیتی بزرک از تکنولوژی روز استفاده نمی کردند ولی امروزه این فرهنگ در جذب سرمایه گذاری خارجی جا افتاده و این حق کشورهای سرمایه پذیر است که از آخرین تکنولوژی برخوردار شوند.اما انتقال این تکنولوژی بستگی به مذاکرات قراردادی فیمابین دارد. گاهی شرکتها برای توسعه ی تکنولوژی به کشور سرمایه پذیر پیشنهاد میدهند و گاهی کشور پذیرنده علاوه بر انتقال درخواست توسعه نیز دارند.
انواع سرمایه گذاری خارجی:
- سرمایه گذاری مستقیم(مشارکت حقوقی):طبق تعریف آنکتاد (UNCTAD: United Nations Conference on Trade and Development)سرمایه ای که متضمن مناسبات بلند مدت و منعکس کننده کنترل و نفع مستمر شخصیت حقیقی و یا حقوقی یک کشور در کشوری خارج از موطن سرمایه گذار باشد . میزان سهم الشرکه یا سهام سرمایه گذار خارجی در چنین شرکت ایرانی تابع محدودیت نیست و سرمایه گذار به نسبت سرمایه و یا سهم خود در شرکت، می تواند در مدیریت و اداره امور آن نقش داشته باشد.
- ترتیبات قراردادی : منظور مجموعه روشهائی است که طی آن استفاده از سرمایه خارجی صرفا تابع توافقات انجام شده مبان طرفین قرارداد می باشد. به عبارت دیگر، حقوق سرمایه گذار خارجی در نتیجه مشارکت مستقیم وی در سرمایه شرکت سرمایه پذیر ایرانی ایجاد نمی شود، بلکه صرفا به توافقات قــراردادی طرفین متکی است . سرمایه گـــذاری خارجی در چارچوب ترتیبات قـراردادی در کلیهبخشها قابل انجام است. بازگشت سرمایه و منافع حاصله در اینگونه سرمایه گذاریها نیز از محل عملکرد اقتصادی طرح مورد سرمایه گذاری، بدون اتکاء به تضمین دولت ،بانکها و شرکتهای دولتی صورت می پذیرد .
سرمایه گذاری خارجی ارتباط تنگاتنگی با شرکتهای فرا ملیتی دارد زیرا امنیت،تجربه و امکانات در دست آنها است.
انواع سرمایه گذاری مستقیم:
- مستقل:که سرمایه گذار شخصا سرمایه مورد نیاز خود را تامین میکند
- مشترک:بر اساس کلیه توافقات میان پذیرنده و سرمایه گذار در یک قرارداد خاص گنجانده میشود از ویژگی های این قرارداد محدود بودن مدت سرمایه گذاری است
در اینجا این سوال مطرح میشود که سرمایه گذاری مستقیم خارجی درچه بخشهایی مجاز است؟
سرمایه گذاری مستقیم خارجی درکلیه زمینه هایی که فعالیت بخش خصوصی در آن مجاز است، قابل انجام می باشد
.سرمایه گذاری خارجی در چارچوب ترتیبات قراردادی درچه بخشهایی مجاز است؟
سرمایه گذاری خارجی در چارچوب ترتیبات قراردادی درکلیه بخشهای اقتصادی کشور مجاز است. خاطر نشان می سازد سرمایه گذاری خارجی دربخشهایی که در اختیار دولت قرار دارد، صرفا درچارچوب ترتیبات قراردادی قابل انجام است
عوامل موءثر بر سرمایه گذاری خارجی:
- سیاستهای مالی
- ساستهای پولی
- سیاستهای ارزی
- سیاستهای بازرکانی ناظر بر مقررات
عوامل ساختار اقتصادی موءثربر جریان سرمایه گذاری:
- ثبات تراز تجاری:تراز کشورها باید قابل پیش بینی باشد
- گستردگی بازار
- بدهی خارجی
- ساختار تامین مالی
- تاسیسات زیر بنایی
- نیروی کار ماهر و توسعه منابع انسانی
- وجود شبکه اطلاع رسانی
زمینه های مجاز سرمایه گذاری خارجی در ایران بسیار متنوع می باشد و کلیه فعالیتهای صنعتی، معدنی، کشاورزی و خدماتی که به عمران و آبادی و فعالیتهای تولیدی منجر شود را شامل میگردد. انجام فعالیتهای صرفا تجاری، سرمایه گذاری خارجی محسوب نمیشود، لکن فعالیتهــای تجاری که مکمــل فـعــالیتهای تولیدی در طرحهای مصوب باشد، می تواند بعنوان سرمایه گذاری خارجی به حساب آید.
یکی از روشهای سرمایه گذاری ،سرمایه گذاری به صورت B.O.T است.(ساخت،بهره برداری،واگذاری)
این روش یکی از روش های پذیرفته شده جهت مشارکت بخش خصوصی در توسعه پروژه های زیربنایی در سطح جهان می باشد . دولتهای مختلف از این روش بعنوان یک روش مناسب برای سرمایه گذاری و ساخت سریع پروژه های زیربنایی که بشدت مورد نیاز جامعه می باشد استفاده می کنند . انجام این روش مانند سایر روش های اجرای طرحهای بزرگ با تهیه اسناد مناقصه و پس از مرحله مطالعات اولیه توسط کارفرما آغاز می گردد . سپس سرمایه گذاران بخش خصوصی با بررسی اسناد مناقصه و حصول اطمینان از مثبت بودن نتایج امکان سنجی با ارائه پیشنهاد در مناقصه شرکت می کنند . از اهم وظایف شرکت پروژه ، عقد موافقت نامه های لازم با کارفرما ، پیمانکار اجرایی ، شرکت بهره بردار و موسسات مالی میباشد . معمولا شرکت با عوامل کارفرما برای فروش محصول موافقت نامه ای بر مبنای تحویل با شرایط Take or Pay (بردار یا بپرداز ) امضاء می نماید . در اینحالت چنانچه خریدار محصول ( عوامل کارفرما) در مواقعی نیاز به محصول تولیدی نداشته باشند ملزم به پرداخت حدود 80% از قیمت محصول تولیدی می باشد .
سایر روش های مشابه ( به غیر از BOT ) عبارتند از :
الف : ساخت – تملک – بهره برداری (BOO: Build – Own – Operate)
ب: ساخت–تملک–بهره برداری–واگذاری (BOOT :Build-Own-Operate-Transfer )
ج : ساخت – اجاره – واگذاری (BLT: Build – Lease – Transfer)
کلیه ساختارهای مذکور در وهله اول نیازمند تاسیس یک شرکت خصوصی با ملیت خارجی جهت برنامه ریزی ، تامین مالی ، طراحی ، ساخت ، بهره برداری و مدیریت پروژه میباشد .
در روش هایی که از مفهوم واگذاری بهره مند شده اند ( BLT , BOOT , BOT )، به این دلیل که بعد از دوره مشخصی تاسیسات و مایملک خصوصی به دارایی های کارفرما تبدیل می گردد درنزد کارفرمایان مقبولتر می باشد .
اولین پروژه از این حیث در ایران بسال 1378 با اطلاع رسانی جهت احداث نیروگاه پره سر در ساحل خزر از طرف شرکت توانیر به سفیران کشورهای مختلف، عملیاتی گردید .
دراین روشها ارائه تضمین لازم در برابر عدم پرداخت کارفرما به شرکت پروژه از طریق نهادهای ذیربط دولتی ( مانند وزارت امور اقتصادی و دارایی ) الزامی است .
همچنین شناسایی و استفاده از تامین کنندگان مالی معتبر در خارج از کشور ( بعنوان مثال بانکهای اروپایی) از دیگر پیش نیازهای انجام این نوع پروژه ها محسوب میگردد .
قابل ذکر است که کارفرما ، باز پرداخت هیچ وامی را از طرف سرمایه گذاران یا متولیان پروژه تضمین نمی کند و با توجه به اینکه سرمایه گذاری مستقیم از بودجه دولتی نیز نمی باشد ، فشار ناشی از استقراض کاهش می یابد و علاوه بر آن ریسک های مربوط به ساخت و تکنولوژی های جدید بکار برده شده نیز ، به بخش خصوصی انتقال داده می شود . همچنین دولت یا کارفرما ، علاوه بر موارد فوق ، هم در زمان ساخت پروژه و هم در زمان بهره برداری پروژه توسط شرکت خصوصی ، منافع بسیاری از تجربه های بخش خصوصی بدست می آورد . بنابراینB.O.T در واقع یک روش مستقل قراردادهای اجرایی نیست ، بلکه بیشتر روشی برای تأمین مالی پروژه است . محبوبیت فزاینده این تیپ پروژه ها به دو دلیل است :
- کمبود سرمایه های دولتی
- تفکر اعمال مدیریت بهینه تر توسط بخش خصوصی
با توجه به توضیحات فوق میتوان به این جمع بندی رسید که ایجاد شرایط برای سرمایه گذاری خارجی به خصوص در قالب قراردادهای B.O.T بسیار حاءز اهمیت میباشد .شرکت سرمایه گذار سعی درانجام پروژه با کیفیت بالا دارد زیرا در این صورت هزینه های نگه داری خود در طول پروژه راکاهش میدهد علاوه بر آن انجام سریع پروژه نیز برای برگشت سریعتر سرمایه و رسیدن هرچه سریعتر به سود دهی پروژه از برنامه های شرکت سرمایه گذار است که قطعا به نفع کشور سرمایه پذیر نیز نویسنده:حدیثه صادقی